Phòng, chống vi phạm phát luật trong hoạt động VHTTDL: Khi vi phạm bản quyền như... mê cung

VHO- Thực trạng đáng báo động về xâm phạm bản quyền tại Việt Nam khi có đến 80% vi phạm bản quyền đang diễn ra trên các nền tảng số, gây ra mức thiệt hại 348 triệu USD năm 2022, tương đương 7.000 tỉ đồng. Đây là thông tin khiến những nhà sáng tạo nội dung, đặc biệt trong các lĩnh vực sôi động như âm nhạc, điện ảnh, truyền hình không khỏi lo lắng.

Chia sẻ các giải pháp ngăn chặn xâm phạm bản quyền trên MT số

 Tại tọa đàm “Giải bài toán bảo vệ bản quyền cho ngành công nghiệp âm nhạc - điện ảnh - truyền hình số” do Liên minh Sáng tạo nội dung số Việt Nam phối hợp cùng đơn vị liên quan tổ chức mới đây tại Hà Nội, thực trạng đáng báo động này một lần nữa được đề cập ráo riết.

Bảo vệ bản quyền trong chuyển đổi số gặp nhiều thách thức

Chia sẻ thông tin về thực trạng vi phạm bản quyền nội dung số nói chung, cũng như trong các ngành âm nhạc, điện ảnh và truyền hình số nói riêng, “người trong cuộc” trăn trở trước những khó khăn trong việc áp dụng các giải pháp phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi xâm phạm bản quyền.

Ông Vũ Kiêm Văn, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) khẳng định vấn đề bảo vệ bản quyền nội dung, đặc biệt là trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay đang gặp không ít thách thức. Đã có nhiều hội nghị, hội thảo bàn về vấn đề này, cho thấy đây là vấn đề đang được các doanh nghiệp sáng tạo, kinh doanh nội dung số hết sức quan tâm. Nhận thức được xu hướng đó, VDCA đã thành lập và ra mắt Trung tâm Bản quyền số với nhiệm vụ quan trọng nhằm góp sức giải quyết vấn nạn nhức nhối này. Nhiều tổ chức xã hội - nghề nghiệp, doanh nghiệp về khai thác và bảo vệ bản quyền ra đời, chung tay trong công cuộc bảo vệ bản quyền số.

Trong bối cảnh phân phối nội dung kỹ thuật số đang diễn ra cực kỳ sôi động, sự phát triển nhanh chóng của các nền tảng truyền hình OTT (Over-The-Top) và các nhà phát hành phim trực tuyến đã đưa người dùng tới một thời kỳ tiêu thụ nội dung giải trí hoàn toàn mới mẻ. Sự thuận tiện trong việc truy cập phim, chương trình truyền hình và sự kiện âm nhạc trực tiếp trên các thiết bị đã làm biến đổi cách khán giả tương tác với nội dung. Tuy nhiên, cuộc cách mạng số hóa này cũng mang đến những thách thức chưa từng có trong việc bảo mật và bảo vệ bản quyền nội dung, yêu cầu ra đời các giải pháp mới để bảo vệ nội dung khỏi hàng loạt các rủi ro về xâm hại bản quyền.

Các nhà cung cấp dịch vụ truyền hình OTT như TV360, FPT Play và các hãng phát hành phim trực tuyến như Netflix, Hulu, Hotstar đã trở thành những nhân tố quan trọng trong hệ sinh thái giải trí Internet khi đáp ứng nhu cầu nội dung không giới hạn. Vì vậy, việc đảm bảo tính toàn vẹn và độc quyền cho các nội dung phát hành đã trở thành một vấn đề quan trọng và là bài toán mà các nhà sở hữu và phát hành nội dung ngày càng coi trọng.

Bối cảnh phát triển nhanh chóng của các nền tảng truyền hình OTT cũng đã đưa người dùng tới một thời kỳ tiêu thụ nội dung giải trí hoàn toàn mới mẻ. Tuy nhiên, sự thuận tiện trong việc truy cập phim, phân phối, khiến việc bảo mật và bảo vệ bản quyền nội dung ngày càng khó khăn, phức tạp.

Trong lĩnh vực điện ảnh, Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh Nguyễn Thị Thu Hà chia sẻ, trong bối cảnh hiện nay, xâm phạm bản quyền không chỉ là nỗi lo thường trực của điện ảnh mà còn ở nhiều lĩnh vực khác. Những thiệt hại nặng nề cả về vật chất lẫn tinh thần đặt ra yêu cầu phải có nhiều hơn nữa sự hợp tác sâu rộng của các bên liên quan, với một cơ chế xử phạt rõ ràng, nghiêm minh.

Đại diện kênh truyền hình K+ cho biết, Việt Nam có 15,5 triệu người thường xuyên truy cập vào web lậu, khiến Việt Nam lọt vào top 3 khu vực về vi phạm bản quyền. “Các trận bóng thuộc ngoại hạng Anh có bản quyền xuất hiện tràn lan trên Internet. Nếu 15,5 triệu lượt xem lậu mà có 10% chuyển đổi thành thuê bao hợp pháp thì số tiền thu về sẽ rất lớn. Với số tiền này chúng ta có thể tái đầu tư vào những sản phẩm có giá trị hơn, mua những chương trình thể thao, những bộ phim tốt hơn”, đại diện K+ nêu. Vi phạm trên nền tảng số xảy ra chủ yếu trên các web lậu, trên các ứng dụng, mạng xã hội.

 K+ chia sẻ kinh nghiệm bảo vệ bản quyền trên môi trường số

Giải bài toán bảo vệ bảnquyền

Ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng Giám đốc Công ty Thủ Đô Multimedia cho biết, ở Việt Nam có đến 80% vi phạm bản quyền diễn ra trên nền tảng số khiến chúng ta thiệt hại tới 348 triệu USD năm 2022, tương đương 7.000 tỉ đồng. “Vi phạm bản quyền tại Việt Nam hiện như mê cung. Những năm trước, việc vi phạm bản quyền đơn giản là sao chép thẻ đầu thu với loại hình truyền hình đầu thu, đến nay, hình thức vi phạm ngày càng tinh vi, phức tạp, xuất hiện hành vi vi phạm xuyên quốc gia”, ông Nguyễn Ngọc Hân nêu.

Trước thực trạng này, nhiều giải pháp quan trọng đã được đưa ra. Chia sẻ kinh nghiệm bảo vệ bản quyền trên môi trường số, đại diện kênh Truyền hình K+ cho biết, bên cạnh biện pháp kỹ thuật, biện pháp pháp lý thì xu hướng mới hiện nay tại Việt Nam và nhiều nước trong khu vực đang triển khai, đó là chặn truy cập. Khảo sát cho thấy, tình trạng vi phạm giảm ở các quốc gia có cơ chế chặn truy cập hiệu quả, bao gồm cả Việt Nam. “Đa số người xem đã không còn xem web lậu và chuyển sang các dịch vụ hợp pháp khi web lậu bị chặn”, K+ cho biết.

Mặc dù các biện pháp chặn tên miền cũng đã bắt đầu được thực thi tại Việt Nam; các giải pháp quản lý quyền kỹ thuật số (DRM) như Widevine, FairPlay và PlayReady đã được triển khai để ngăn chặn truy cập và phân phối trái phép, nhưng các giải pháp bảo vệ bản quyền hiện tại vẫn chưa đủ sức bảo vệ và cần một phương pháp đa chiều để giải quyết các rủi ro đang hiện hữu. Đặc biệt, vấn đề mà các nhà cung cấp nội dung đối mặt trong lỗ hổng DRM trước hết là việc lợi dụng sự giả mạo gói tin để đánh lừa máy chủ ủy quyền (License Server) và qua mặt việc xác thực cấp quyền lấy nội dung cho các tài khoản không đủ tin cậy.

Bên cạnh những lỗ hổng của DRM, các nhà cung cấp truyền hình OTT và các hãng phát hành trực tuyến phải đối mặt với một loạt các rủi ro khác đòi hỏi các giải pháp bảo vệ bản quyền toàn diện như: Vấn đề dùng thiết bị quay màn hình để phát lại hay vấn đề khai thác các Mạng riêng ảo (VPN) để né tránh hạn chế địa lý, cho phép truy cập nội dung từ quốc gia này phân phối nội dung trái phép tại một quốc gia khác...

Nhằm đối phó với những mối đe dọa đa dạng này, cùng những chính sách điều hành, quản lý, yếu tố công nghệ cũng đóng vai trò rất quan trọng. Trước thực tế này, một biện pháp bảo vệ đột phá - Sigma Active Observer (SAO) được xem là giải pháp đổi mới vượt xa các hạn chế của các giải pháp DRM truyền thống, cung cấp một cơ chế phòng thủ linh hoạt và tích cực, chủ động phát hiện và thông báo các nguy cơ vi phạm bản quyền.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng cho rằng, song hành các giải pháp kỹ thuật, biện pháp tuyên truyền các quy định pháp luật, nâng cao ý thức tôn trọng bản quyền; đồng thời tăng cường sự phối hợp giữa các Ban, Bộ, ngành liên quan cũng vô cùng quan trọng.

MINH NGỌC