VHO- Liên quan đến những thông tin đang “nóng” dư luận về những sắc phong có nguồn gốc Việt Nam được rao đấu giá tại Trung Quốc, Bộ VHTTDL đã có công văn gửi Bộ Ngoại giao đề nghị phối hợp xem xét, giải quyết một số nội dung. Trong đó, Bộ VHTTDL đề nghị Bộ Ngoại giao chủ trì, làm việc với UNESCO và các tổ chức, cơ quan liên quan của Trung Quốc, thông qua đàm phán ngoại giao bằng việc thực hiện cam kết của các quốc gia thành viên tham gia Công ước UNESCO 1970 để hồi hương các sắc phong có nguồn gốc từ Việt Nam được nhập khẩu bất hợp pháp vào Trung Quốc.

Hiện trên website của Công ty đấu giá “Thượng Hải Dương Minh phách mại hữu hạn”  đã không còn những thông tin đấu giá các hiện vật sắc phong Việt Nam tại phiên đấu giá ngày 22.4.2023

Đàm phán ngoại giao

Công văn của Bộ VHTTDL nêu, căn cứ thông tin đăng tải trên website của Công ty đấu giá “Thượng Hải Dương Minh phách mại hữu hạn”, trong hệ thống hiện vật đấu giá dự kiến sẽ đưa ra đấu giá ngày 22.4.2023 đưa thông tin về 12 đạo sắc phong, trong đó có 03 đạo sắc có khả năng thuộc nguồn gốc di tích đền Quốc Tế, tại xã Dị Nậu, huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ và 09 sắc phong của 4 địa phương: Hà Nội, Bắc Ninh, Hà Nam, Hải Dương. Đồng thời, vẫn còn nhiều hiện vật, sắc phong trong danh mục các hiện vật được đăng đấu giá (trong đó có 8 sắc phong chưa bán được của các tỉnh như Hà Nam, Nam Định…) có khả năng có nguồn gốc của Việt Nam, có liên quan đến các di tích, địa điểm liên quan tại địa phương khác nhau của Việt Nam.

 Trong hệ thống các văn bản hành chính thời quân chủ lập hiến Việt Nam cho đến trước Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, sắc phong là một loại văn bản hành chính do Triều đình (Vua) ban hành để ban/phong, gia phong, truy tặng chức tước cho những người có công hoặc ban/phong, gia phong cho thần… Sắc phong thần hay sắc phong cho thành hoàng là một loại hình văn bản Hán Nôm quan trọng trong hệ thống văn bản Hán Nôm hiện còn ở các làng xã Việt Nam. Địa danh ghi trên sắc phong là những thông tin quan trọng xác định sự thay đổi tên làng xã Việt Nam qua các thời kỳ, góp phần nghiên cứu tên gọi các địa danh cổ. Đây là những văn bản gốc có niên đại chính xác ngày, tháng, năm của từng triều đại cho phép chúng ta khẳng định rõ ràng về lịch sử, phong cách mỹ thuật của từng thời kỳ.

Trước đó, 12 đạo sắc phong Việt Nam được đăng tải thông tin trên website của Công ty đấu giá “Thượng Hải Dương Minh phách mại hữu hạn”  dự kiến sẽ đưa ra đấu giá ngày 22.4.2023 , ảnh: FB Trần Ngọc Đông

Sắc phong là các hiện vật gốc được lưu giữ trong môi trường tôn giáo, tín ngưỡng, được thờ trong các di tích lịch sử, được cả cộng đồng làng xã bảo quản qua các thế hệ. Là một loại hình di sản văn hóa, một nguồn tài liệu quý hiếm, có giá trị về nhiều mặt, rất cần được giữ gìn và bảo vệ bởi nó không chỉ là những hiện vật mang tính khoa học mà còn là vật thiêng trong đời sống tâm linh của cộng đồng cư dân các làng xã Việt Nam.

Bộ VHTTDL nêu rõ, về trách nhiệm, việc quản lý các hiện vật, di vật, cổ vật… trong di tích, bảo tàng và các địa điểm liên quan thuộc trách nhiệm quản lý trực tiếp và quản lý nhà nước của các địa phương. Tuy nhiên, Việt Nam và Trung Quốc cùng là thành viên tham gia Công ước UNESCO 1970  về các biện pháp ngăn cấm xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hoá, trong đó các nước thành viên Công ước UNESCO 1970 có cùng cam kết: “Theo yêu cầu của Quốc gia thành viên sở hữu tài sản, tiến hành những biện pháp cần thiết nhằm phục hồi và trả lại bất cứ tài sản văn hoá nào được nhập khẩu vào nước đó sau khi Công ước có hiệu lực ở cả hai nước hữu quan” (Mục (ii), khoản b, Điều 7).

Tại Điều 3 quy định “Việc xuất nhập khẩu và chuyển giao trái phép quyền sở hữu tài sản văn hoá đi ngược với các điều khoản trong Công ước bị coi là bất hợp pháp”.

Tại Điều 7 quy định: Các Quốc gia thành viên của Công ước cam kết: Thực hiện những biện pháp cần thiết phù hợp với luật pháp quốc gia nhằm ngăn chặn các bảo tàng và các cơ quan tương tự nằm trong lãnh thổ nước mình thu nhận những tài sản văn hoá có xuất xứ và được đưa ra trái phép từ một Quốc gia thành viên khác sau khi Công ước có hiệu lực tại những nước này. Bất cứ khi nào có thể, thông báo cho nước xuất xứ là thành viên của Công ước về tài sản văn hóa đã bị đưa trái phép ra khỏi nước này sau khi Công ước có hiệu lực ở cả hai nước.

Theo yêu cầu của quốc gia thành viên sở hữu tài sản, tiến hành những biện pháp cần thiết nhằm phục hồi và trả lại bất cứ tài sản văn hoá nào được nhập khẩu vào nước đó sau khi Công ước có hiệu lực ở cả hai nước hữu quan.

Đạo sắc phong Việt Nam được thông tin sẽ đưa ra đấu giá ngày 22.4, nay đã được gỡ bỏ

“Đây là khuôn khổ pháp lý quốc tế quan trọng hỗ trợ cộng đồng quốc tế trong phòng, chống việc buôn bán trái phép di sản văn hóa, nâng cao nhận thức, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa trên phạm vi toàn cầu”, Bộ VHTTDL nhấn mạnh.

Trên cơ sở đó, tại Công văn này, Bộ VHTTDL đề nghị Bộ Ngoại giao phối hợp, hỗ trợ chỉ đạo Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc kịp thời làm việc với Công ty đấu giá “Thượng Hải Dương Minh phách mại hữu hạn” để xác minh rõ thông tin liên quan đến việc đấu giá các đạo sắc phong như thông báo của Công ty đấu giá; xác minh rõ thông tin về nguồn gốc từ Việt Nam của các đạo sắc phong trong danh mục dự kiến đưa ra đấu giá của Công ty đấu giá.

Đồng thời, đề nghị Bộ Ngoại giao chủ trì làm việc với UNESCO và các tổ chức, cơ quan liên quan của Trung Quốc thông qua đàm phán ngoại giao bằng việc thực hiện cam kết của các quốc gia thành viên tham gia Công ước UNESCO 1970 để có thể hồi hương các hiện vật sắc phong có nguồn gốc từ Việt Nam được nhập khẩu bất hợp pháp vào Trung Quốc.

Phía Trung Quốc thiện chí, tích cực hợp tác

Cùng với những nỗ lực phối hợp của các cơ quan chức năng, theo những thông tin chúng tôi được biết, hiện đang có nhiều tín hiệu tích cực trong việc hồi hương những hiện vật sắc phong có giá trị về nhiều mặt này. Phía các cơ quan, tổ chức liên quan của Trung Quốc cũng đã thể hiện thiện chí phối hợp tích cực với Việt Nam để giải quyết vấn đề này theo tinh thần thực hiện cam kết của các quốc gia thành viên tham gia Công ước UNESCO 1970.

Thực hiện chỉ đạo của Bộ Ngoại giao, sau khi tìm hiểu thông tin từ Bộ VHTTDL và UBND tỉnh Phú Thọ, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Thượng Hải đã làm việc với các cơ quan chức năng liên quan của thành phố Thượng Hải đề nghị dừng cuộc đấu giá và cung cấp thông tin về các sắc phong. Ngày 19.4.2023, Đại diện Cục Văn hoá và Du lịch Thượng Hải thông báo đã yêu cầu tạm dừng việc đấu giá và sẵn sàng phối hợp với các cơ quan chức năng của Việt Nam để xác minh thông tin.

Trong thời gian tới, Bộ Ngoại giao sẽ tiếp tục chỉ đạo các cơ quan đại diện Việt Nam tại Trung Quốc phối hợp chặt chẽ với Bộ VHTTDL và các cơ quan, địa phương liên quan để theo sát vụ việc và có các biện pháp hỗ trợ khi cần thiết.

Hiện trên website của Công ty đấu giá “Thượng Hải Dương Minh phách mại hữu hạn” cũng đã không còn những thông tin đấu giá các hiện vật nói trên. 

PHƯƠNG ANH