VHO- Từ trung tâm TP Việt Trì chỉ mất khoảng 10- 15 phút chạy xe là tới làng cổ Hùng Lô, vùng đất thơ mộng mênh mang huyền thoại nằm bên dòng Lô giang với nhiều di tích gắn liền với thời kỳ Hùng Vương.

 Những thiết chế cổ xưa của làng cổ Hùng Lô

Đến đây, mỗi người sẽ có những trải nghiệm yên bình, cảm nhận truyền thống văn hóa lâu đời mang đậm chất quê, hồn Việt qua những lễ hội, loại hình văn nghệ dân gian, nghề thủ công truyền thống, phong tục tập quán, nếp sống… đã trở thành hồn cốt của mỗi người dân nơi làng cổ.

Đất xưa, đình cổ…

Hùng Lô là vùng đất trù phú nằm bên dòng Lô giang trong địa hạt kinh đô Văn Lang, xưa có tên gọi là Khả Lãm Trang, sau đổi thành làng An Lão. Qua nhiều thời kỳ, làng có tên Trang Khả Lãm, làng Xốm, làng An Lãm, làng An Lão, rồi sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đổi tên thành xã Hùng Lô cho đến nay.

Tương truyền, nơi đây vốn là nơi Vua Hùng cùng công chúa và các quần thần dừng chân nghỉ ngơi trong một chuyến du ngoạn. Vua thấy nơi này trù phú, cây cối tốt tươi, lại có khí thiêng từ lòng đất bốc lên nên cho đây là chốn địa linh. Sau này, dân làng đã dựng miếu thờ Vua Hùng để đời đời nhớ ơn Vương tổ. Đến thời vua Lê Hy Tông, đình bắt đầu được xây dựng, hướng về núi Nghĩa Lĩnh.

Có vị trí địa lý thuận lợi, Kẻ Xốm xưa sớm đã hình thành trung tâm buôn bán sầm uất. Dấu ấn văn hóa của thời kỳ dựng nước còn lưu lại trên mảnh đất này qua các di sản từ những giai đoạn đồ đá, thời kỳ đồ đồng như cuốc đá, rìu đá, mũi tên đồng, búa đồng… Trải qua nhiều thế kỷ, dâu bể thời gian, những tập tục, nếp làng từ xưa đến nay vẫn luôn được người dân Hùng Lô gìn giữ, lưu truyền từ đời này sang đời khác. Đến nay, mái Đình Hùng Lô vẫn bề thế, vững chãi, rêu phong nhuốm màu thời gian. Với sự giàu có về giá trị kiến trúc và ý nghĩa lịch sử, quần thể di tích Đình Hùng Lô khiến cho mỗi du khách đều trầm trồ, thích thú mỗi khi có dịp về tham quan, trải nghiệm. Đặc biệt hơn, đến với Đình Hùng Lô trong những dịp lễ hội, du khách sẽ được chứng kiến lễ rước kiệu quy mô hoành tráng của trên 200 nam trung đồng phục thống nhất, gọn gàng, mỗi người đều mang theo biểu tượng vũ khí đi đến đâu trống giong cờ mở, tiền hô hậu ủng náo động cả một vùng.

Lễ hội làng Xốm đã có truyền thống lâu đời, mỗi năm tổ chức hai lần vào dịp Giỗ Tổ Hùng Vương 10.3 âm lịch và lễ tiệc Thánh hóa vào ngày 12.9 âm lịch. Nhưng lớn nhất vẫn là lễ rước kiệu, dâng lễ vật về Đền Hùng vào ngày Giỗ Tổ. Với nghi lễ rước kiệu của xã Hùng Lô cùng với sự lưu giữ các đồ thờ, cúng tại đình làng thể hiện sự trân trọng đối với lịch sử trong việc bảo tồn các giá trị văn hóa lịch sử, nhất là di sản gắn liền với tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương. Đầu năm 2022, Lễ hội truyền thống Đình Hùng Lô được đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

Làm nên vẻ cổ kính kỳ diệu của làng cổ Hùng Lô, ngoài đình cổ còn phải kể đến những ngôi nhà cổ. Hiện nay trên địa bàn xã còn lưu giữ khoảng 50 ngôi nhà gỗ cổ có niên đại từ 100 năm tuổi trở lên, kiến trúc độc đáo, cùng với cảnh quan ven sông, đời sống sinh hoạt chợ quê, hoạt động làng nghề… là những điều kiện thuận lợi để phát triển sản phẩm du lịch văn hóa cộng đồng.

Lan tỏa giá trị di sản

Mang lại trải nghiệm mới lạ trong không gian cổ kính, yên bình quen thuộc, về Hùng Lô trong những ngày này, ai ai cũng phấn khởi bởi không khí sôi động, rộn ràng của những ngày cận kề Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng. Điều đặc biệt là ngoài vẻ đẹp cổ kính cùng các giá trị lịch sử, văn hóa lâu đời, Hùng Lô hiện nay còn là một trong những xã đi đầu của TP Việt Trì trong việc phát huy những giá trị văn hóa, truyền thống lâu đời để vươn lên phát triển kinh tế - xã hội.

Nhiều năm nay, phát huy thế mạnh vị trí đất ven đô, giao thương thuận lợi, người dân nơi đây đã mở mang, phát triển ngành nghề, tạo cho người kẻ Xốm có phong cách năng động, sáng tạo. Những năm gần đây, du lịch cộng đồng và trải nghiệm xã Hùng Lô đã có những bước phát triển nhanh, trở thành một trong những điểm du lịch trọng tâm của TP Việt Trì và của Phú Thọ, với tiềm năng, thế mạnh của quần thể di tích Đình Hùng Lô, các làng nghề truyền thống và tiềm năng thế mạnh về nhà cổ. Chỉ tính riêng quý I năm 2023, điểm du lịch xã Hùng Lô đón 108 đoàn khách trong nước với 5.462 lượt khách, 6 đoàn khách quốc tế với 109 lượt khách.

Chủ tịch UBND xã Hùng Lô Nguyễn Hữu Ích cho biết, để du lịch trên địa bàn phát triển, xã tập trung tăng cường tuyên truyền quảng bá thu hút đầu tư, tạo điều kiện thuận lợi cho việc đầu tư nghiên cứu xây dựng loại hình du lịch sinh thái - nghỉ dưỡng, du lịch homestay, du lịch cộng đồng. Bên cạnh đó, nâng cao nhận thức của nhân dân về việc phát triển du lịch; duy trì và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống như lễ hội rước kiệu nhằm bảo tồn, phát huy giá trị, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương; tổ chức các hoạt động thể thao quần chúng, các trò chơi dân gian… Đặc biệt, di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO vinh danh - hát Xoan được chú trọng bảo tồn. Với ngôi làng cổ, di sản hát Xoan tại Đình Hùng Lô được xem là tài sản vô giá; kết hợp với các hoạt động trải nghiệm các làng nghề thủ công truyền thống, tham quan nhà cổ và trải nghiệm ẩm thực đặc sắc của địa phương... tạo nên những “đặc sản” để thết đãi và thu hút du khách.

Kinh tế phát triển, làng lẫn trong phố, phố xen giữa làng nhưng Hùng Lô vẫn giữ được nền nếp ông cha xưa với những phong tục thuần hậu, nét sinh hoạt văn hóa lành mạnh. Phong cách sống, lối ứng xử hòa nhã, văn minh, ấm áp đặc trưng của người dân địa phương, tạo cho du khách thập phương ấn tượng đẹp, thêm cảm mến, yêu con người, yêu mảnh đất nơi đây. Làng cổ xưa đang vươn mình trong diện mạo mới, tự hào với trách nhiệm là nơi gắn kết cộng đồng hướng về nguồn cội, góp phần xây dựng, lan tỏa giá trị di sản văn hóa “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương” trường tồn với thời gian. 

 ANH THƠ