VHO- Trước thông tin dư luận về hình tượng mặt trời trên mái Khuê Văn Các ở di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội có khoảng trống ở giữa, khác lạ so với hình tượng mặt trời ở một số di tích kiến trúc cùng thời, các nhà quản lý, chuyên gia văn hóa, di sản… bày tỏ sự quan tâm và cho rằng, câu trả lời xác đáng phải dựa trên những khảo cứu tư liệu, tọa đàm xin ý kiến xác đáng từ các nhà chuyên môn.

Hình tượng mặt trời trên mái Khuê Văn Các tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám Hà Nội có khoảng trống ở giữa

Ông Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết, việc sớm tu bổ Khuê Văn Các là điều cần thiết, nhằm ngăn chặn sự xuống cấp, hư hỏng đang diễn ra.

Theo một số thông tin báo chí và dư luận phản ánh, hình tượng mặt trời trên mái Khuê Văn Các tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám có khoảng trống ở giữa, khác lạ so với hình tượng mặt trời ở một số di tích kiến trúc cùng thời ở Huế, nhà nghiên cứu Vũ Kim Lộc nhận định, khoảng trống ở giữa mặt trời trên Khuê Văn Các chắc chắn trước kia đã được bịt kín; 2 vật thể màu đỏ trông như 2 mảnh vỡ rất có thể là miếng bịt bằng thủy tinh màu đỏ đã bị vỡ còn sót lại. Với chuyên môn của một nhà nghiên cứu về biểu tượng Mặt trời - Hoa cúc, một tượng trưng vương quyền của các triều đại quân chủ ở Việt Nam, theo ông Vũ Kim Lộc, đây là vấn đề cần được các cơ quan chuyên môn, quản lý xem xét lại cho thấu đáo về biểu trưng Thủ đô của một đất nước hàng ngàn năm văn hiến.

Cũng theo nhà nghiên cứu Vũ Kim Lộc, đối chiếu hiện trạng ở Văn Miếu - Quốc Tử Giám với một số hình tượng mặt trời được thể hiện trên các kiến trúc ở TP Huế, các mặt trời trên di tích ở Huế không có khoảng trống ở giữa như ở Khuê Văn Các. Các hiện vật này ở Huế đều được gắn bịt kín bằng một loại vật liệu, có lẽ là đá hay thủy tinh, rồi được sơn phết lên, tức là mặt trời gồm có hai bộ phận rời là vòng tròn kép và miếng bịt ở trong. Trước những thông tin này, TS Lê Xuân Kiêu, Giám đốc Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết, Khuê Văn Các là hạng mục đang bị xuống cấp ở nhiều mức độ và nhiều vị trí; ở cả mức độ vật liệu, cấu kiện, cấu trúc, ảnh hưởng đến an toàn, thẩm mỹ và phát huy giá trị di tích. “Việc tu bổ Khuê Văn Các và các hạng mục liên quan với công trình này là rất cần thiết, nhằm đảm bảo cho công trình quan trọng này tồn tại bền vững, bảo tồn những giá trị đặc sắc và tạo những điều kiện thuận lợi để khai thác, phát huy tối đa giá trị vốn có trong cuộc sống đương đại và tương lai…”, TS Lê Xuân Kiêu khẳng định.

 Việc sớm tu bổ Khuê Văn Các là cần thiết, nhằm ngăn chặn sự xuống cấp, hư hỏng

Về kế hoạch tu bổ hạng mục này, theo ông Lê Xuân Kiêu, xuất phát từ thực tiễn trên, Sở VHTT Hà Nội đã báo cáo, đề xuất UBND thành phố trình HĐND đưa dự án tu bổ Khuê Văn Các vào danh mục đầu tư công giai đoạn 2021-2025 và được thông qua tại Nghị quyết số 02/2022/ NQ-HĐND ngày 8.4.2022 của HĐND TP Hà Nội về việc bổ sung Kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm 2021-2025, phân bổ kế hoạch vốn năm 2022 thực hiện kế hoạch đầu tư xây dựng, cải tạo trường học công lập để đủ điều kiện đạt chuẩn quốc gia, nâng cấp hệ thống y tế và tu bổ, tôn tạo di tích trong giai đoạn 2022-2025 và các năm tiếp theo và một số dự án xây dựng cơ bản nhiệm vụ chi cấp thành phố. “Trên cơ sở Nghị quyết của HĐND, ngày 18.10.2022, UBND TP Hà Nội ban hành Quyết định số 3915/QĐ-UBND về việc giao nhiệm vụ lập Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư các dự án tu bổ, tôn tạo, phát huy giá trị các di tích thuộc thành phố quản lý trong đó có dự án tu bổ Khuê Văn Các. Thực hiện Quyết định của UBND thành phố, Sở VHTT Hà Nội đã chỉ đạo Trung tâm Hoạt động VHKH Văn Miếu - Quốc Tử Giám xây dựng báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư dự án tu bổ Khuê Văn Các thuộc di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám…”, Giám đốc Lê Xuân Kiêu nêu.

Hiện nay, báo cáo đang được Sở KH&ĐT Hà Nội thẩm định, sau đó lấy ý kiến các cơ quan có thẩm quyền để trình HĐND thành phố vào kỳ họp sắp tới phê duyệt chủ trương đầu tư dự án. Ông Kiêu cũng nhấn mạnh, tình trạng xuống cấp ở Khuê Văn Các nói chung và trên hình tượng mặt trời nói riêng là vấn đề cần quan tâm, tuy nhiên phải có sự nghiên cứu cẩn thận. Trung tâm sẽ thảo luận, xin ý kiến các nhà khoa học cặn kẽ để có câu trả lời thoả đáng, khoa học.

Thông tin liên quan đến hạng mục quan trọng này của di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám cũng thu hút sự quan tâm của nhiều chuyên gia văn hóa, di sản. KTS Lê Thành Vinh, nguyên Viện trưởng Viện Bảo tồn di tích lưu ý: Cần nhìn nhận vấn đề một cách tổng thể, cẩn trọng. Thời gian qua, Văn Miếu - Quốc Tử Giám là di tích đạt được nhiều kết quả tích cực trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị. Hình tượng mặt trời trên Khuê Văn Các là một chi tiết trong tổng thể di tích này. Có thể do lâu ngày, biểu tượng này chịu tác động của nhiều yếu tố nên có thể bị nứt vỡ…

Chuyên gia này cũng cho rằng, các nhà nghiên cứu khi nhìn nhận sự việc có thể nêu ý kiến với cơ quan quản lý Văn Miếu - Quốc Tử Giám và đề nghị có giải pháp nghiên cứu, khắc phục. “Tôi cho rằng cần xem xét, cân nhắc cẩn trọng, không nên tạo ra những tranh cãi, nâng quan điểm. Hiện nay, di tích Văn Miếu - Quốc Tử Giám đang được xem xét dự án tu bổ, cơ quan quản lý sẽ có trách nhiệm phát huy giá trị di sản một cách bền vững…”, theo ông Lê Thành Vinh. 

HÀ PHƯƠNG