VHO - Một trong những nội dung đáng chú ý tại Phiên họp thứ 22 ngày 10.4 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) là đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí đề nghị đưa dự án Luật Bản dạng giới vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí trình bày Tờ trình đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới

Trong Tờ trình đề nghị xây dựng Luật Bản dạng giới, đại biểu Nguyễn Anh Trí (Đoàn Đại biểu QH thành phố Hà Nội) nêu sự cần thiết ban hành luật nhằm khẳng định các dạng giới khác là một cấu phần tất yếu của xã hội bên cạnh 2 giới tính truyền thống là nam và nữ; đảm bảo những người không hợp giới được sống bình đẳng trong xã hội; khẳng định, tôn trọng quyền chuyển đổi giới tính của công dân. Việc hoàn thiện pháp luật về chuyển đổi giới tính, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và tình hình mới. Nội luật hóa các quy định, nguyên tắc quốc tế về bản dạng giới, chuyển đổi giới tính bằng đạo luật của Quốc hội.

Việc ban hành luật cũng nhằm thay đổi nhận thức của cộng đồng, xã hội về chuyển đổi giới tính không phải là bệnh lý hay rối loạn tâm thần, lệch lạc về hành vi, nhận thức và lối sống…; phải được tôn trọng bằng pháp luật như một phạm trù về nhân quyền trong xã hội văn minh; khuyến khích người chuyển giới có thái độ và hành vi tích cực, hòa đồng với xã hội. Đồng thời, thể hiện giá trị nhân bản, nhân văn và nhân đạo cao cả của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; bảo vệ cộng đồng yếu thế và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Đại biểu Nguyễn Anh Trí nêu 3 chính sách lớn trong dự án Luật Bản dạng giới, gồm: Quyền chuyển đổi giới tính của công dân; Quyền được công nhận giới tính mới khác giới tính khi sinh theo yêu cầu của công dân, trong đó: Công dân đã can thiệp y học để chuyển đổi giới tính có quyền nhân thân phù hợp với giới tính đã được chuyển đổi; có quyền đề nghị cơ quan quản lý có thẩm quyền thực hiện thủ tục công nhận giới tính mới thông qua việc đăng ký thay đổi hộ tịch; Quyền được lựa chọn hình thức can thiệp y học để chuyển đổi giới tính của công dân, trong đó quy định công dân có quyền lựa chọn hình thức can thiệp y học, điều kiện đối với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện can thiệp y học, các nguyên tắc bắt buộc khi thực hiện can thiệp y học.

Qua nghiên cứu hồ sơ đề nghị xây dựng Luật theo Tờ trình số 22/TTr-ĐBQH ngày 28.2.2023 của đại biểu Quốc hội, Ủy ban Pháp luật và và Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội nêu quan điểm: Báo cáo đánh giá tác động của chính sách và Báo cáo thực trạng pháp luật và xã hội liên quan đã bảo đảm các yêu cầu về hình thức văn bản, nhưng nội dung chưa đánh giá tổng thể, đầy đủ thực trạng quan hệ xã hội có liên quan, chưa đánh giá hết và có giải pháp xử lý các khía cạnh tác động của chính sách, nhất là các vấn đề phát sinh về mặt pháp lý, nhiều số liệu chưa toàn diện. Bên cạnh đó, phạm vi điều chỉnh của dự án Luật như đại biểu Quốc hội đề xuất rộng hơn so với định hướng xây dựng Luật Chuyển đổi giới tính để cụ thể hóa Điều 37 của Bộ luật Dân sự; nhiều nội dung chính sách do đại biểu Quốc hội đề xuất có sự giao thoa với các chính sách của dự án Luật Chuyển đổi giới tính do Bộ Y tế đang chủ trì nghiên cứu lập đề nghị xây dựng Luật theo phân công của Thủ tướng Chính phủ.

Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí nghiên cứu thu hẹp hơn phạm vi điều chỉnh của Luật và cân nhắc thời điểm trình phù hợp để có thêm thời gian nghiên cứu, xây dựng dự án Luật; đồng thời, đề nghị Chính phủ sớm có ý kiến bằng văn bản thể hiện rõ quan điểm về việc xây dựng dự án Luật Bản dạng giới và Luật Chuyển đổi giới tính theo hướng thống nhất xây dựng một dự án luật để tiết kiệm nguồn lực, không chồng chéo trong Chương trình.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cũng cho biết, một số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Thường trực Ủy ban Xã hội của Quốc hội băn khoăn cho rằng đây là dự án Luật khó, nhạy cảm, còn nhiều ý kiến khác nhau, hồ sơ đề nghị xây dựng Luật chưa làm rõ cơ sở chính trị và cơ sở thực tiễn cho việc xây dựng, ban hành Luật; phạm vi điều chỉnh trùng lặp với dự án Luật Chuyển đổi giới tính đang được Chính phủ nghiên cứu, đề xuất và Chính phủ cũng chưa có ý kiến chính thức. Do đó, đề nghị đại biểu Quốc hội tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động kỹ lưỡng để hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng Luật, trình UBTVQH, Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung vào Chương trình khi đủ điều kiện.

Phát biểu kết luận nội dung thảo luận về đề nghị bổ sung dự án Luật Bản dạng giới vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, qua các ý kiến thảo luận và chỉ đạo của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, UBTVQH đánh giá rất cao và ghi nhận sự cố gắng, nỗ lực, nhiệt tình, trách nhiệm của đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí. Tuy nhiên, ý kiến các cơ quan còn khác nhau nên UBTVQH giao Ủy ban Pháp luật chủ trì, phối hợp với Ủy ban Xã hội của Quốc hội, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế làm việc với đại biểu Nguyễn Anh Trí và báo cáo xin ý kiến lại Chính phủ để thống nhất nội dung và đại biểu báo cáo lại UBTVQH xem xét trong phiên họp tháng 5.2023.

TÙNG QUANG; ảnh: QUỐC HỘI