VHO- Đến Sơn La, Điện Biên, du khách sẽ được thưởng thức Canh Bon, món ăn dân dã của đồng bào Thái. Cái tên chỉ nghe thôi đã thấy sức gợi quyến rũ của hương vị ẩm thực vùng Tây Bắc.

Qua bàn tay khéo léo người dân đã tạo nên một món ăn vô cùng hấp dẫn bởi sự thơm ngon giòn sật của da trâu quyện với vị hơi đắng của cà, thơm của mắc khén, ấm nóng của sả. Đến Điện Biên trong những ngày đông giá rét được được thưởng thức bát Canh Bon tỏa hương thơm hấp dẫn, du khách sẽ cảm thấy ấm áp bình dị như con người Điện Biên vậy.

Cây bon thường được trồng ở ven ao, suối, hay các hồ nước cạn, nơi có dòng nước chảy qua chảy lại quanh năm, bởi loài cây này có đặc tính ưa sống ở môi trường ẩm ướt. Cây bon có thân cây mềm và tích nước nên khi nấu sẽ có được hương vị ngọt và thanh đạm. Nhưng theo như những kinh nghiệm của đồng bào dân tộc đúc kết lại thì không phải loại bon nào cũng có thể sử dụng để chế biến thành món ăn.

Khi lựa chọn thì nên chọn những loại cây bon màu không quá đậm, lá dày, bởi những cây này sẽ không có chất làm gây ngứa cổ. Do đặc tính ưa sống ở môi trường nước nên cây bon cũng phát triển rất đa dạng và có thể đỡ ngứa hơn ở những cây sống trên vùng đất khô cằn. Những cây bon sống tại những vùng đất khô sẽ mang lại hiệu quả trong việc thu hoạch củ.

Để nấu được món Canh Bon đặc sắc và chuẩn vị thì gia vị để chế biến món canh bon cũng phải được lựa chọn kỹ càng. Người Thái ở Tây Bắc như: Sơn La, Điện Biên thường dùng các gia vị như: Cà rừng, ớt, mắc khén, hành củ, muối, mì chính, bí, lá lốt... đặc biệt là da trâu để chế biến. Đây là những nguyên liệu không thể thiếu trong cách chế biến món ăn này.

Ngoài việc lựa chọn cây bon dùng để nấu thì lựa chọn da trâu cũng là một khâu rất quan trọng, da trâu phải dày, làm sạch lông, sau đó ninh khoảng từ 5 – 8 tiếng để da trâu mềm cũng như lấy nước nấu da trâu để nấu canh, để canh có vị ngọt, thơm ngon, hấp dẫn.

Để nấu Canh Bon phải tuân thủ các bước sau: Cây bon sau khi hái về rửa sạch, tước bỏ vỏ rồi ngâm nước có thể ngâm qua nước muối loãng. Sau đó đem thái nhỏ, cho vào nước dùng từ da trâu có sẵn. Bon được nấu đến khi nào cuống bon nhừ, thái da trâu ninh cùng, bởi món này phải nấu càng mềm mới càng ngon.

Sau khi thịt và bon trong nồi đã nhừ người nấu cho rau và các gia vị đã chuẩn bị vào nồi canh và nêm sao cho vừa ăn.

Đối với đồng bào Thái ở Sơn La Canh Bon là món ăn rất quen thuộc và đặc biệt, với mỗi bữa cơm gia đình thì Canh Bon lại trở thành một điều không thể thiếu. Khi thưởng thức Canh Bon, người dùng sẽ cảm nhận được mùi thơm đặc trưng của mắc khén, vị bùi ngậy của bon, vị cay của ớt, quện với vị ngọt của da trâu tạo nên hương vị đậm đà không thể trộn lẫn với bất kỳ mòn canh nào khác. Bởi vậy, Canh Bon đã trở thành món ăn ẩm thực độc đáo của đồng bào Thái ở Sơn La.

                         Lê Thuý Hằng