VHO - Đan lát mây tre là nghề truyền thống đã có từ lâu đời của đồng bào Hrê ở huyện miền núi Minh Long (Quảng Ngãi). Bằng bàn tay khéo léo của mình, đồng bào đã biến lồ ô, tre rừng thành những vật dụng chắc chắn, đẹp mắt giúp có thêm thu nhập, gìn giữ nét đẹp văn hóa của đồng bào nơi đây.

Bà Đinh Thị Rôm là một trong những người đan lát giỏi ở xã Thanh An, huyện Minh Long

Trong cuộc sống hiện đại, nhiều vật dụng công nghiệp đã len lỏi khắp các làng quê ở vùng cao Minh Long. Nhưng nhiều gia đình người Hrê vẫn tâm huyết gìn giữ, trao truyền nghề đan lát. Vợ chồng bà Đinh Thị Rôm và ông Đinh Văn Ênh ở xã Thanh An, huyện Minh Long là một trong những người giỏi đan lát. Biết đan lát từ tuổi niên thiếu, đến nay dù đã gần 60 tuổi nhưng bà Rôm vẫn cần mẫn vót tỉa mỗi ngày để đan lát, tạo ra những vật dụng mây, tre truyền thống tinh xảo để dùng trong gia đình và bán cho nhiều người dân trong huyện. “Tôi biết đan cũng lâu rồi, từ năm 15 tuổi, nghề này do cha tôi dạy lại, vừa giữ gìn văn hóa truyền thống của dân tộc mình, vừa tăng thêm thu nhập”, bà Rôm cho hay.
Dù cho đan lát mất nhiều thời gian, thu nhập không cao, nhưng nhiều gia đình Hrê ở Minh Long vẫn luôn tâm huyết giữ nghề. Trước đây người Hrê hầu như ai cũng biết đan lát. Họ xem đó là nghề truyền thống và là niềm tự hào của dân tộc mình, của xóm làng mình… Ông Đinh Văn Nghiêu ở làng Thượng Đố, xã Thanh An, huyện Minh Long là một trong những nghệ nhân giỏi đan lát. Để giới thiệu với khách, ông Nghiêu lấy sản phẩm mây, tre gác trên bếp còn đậm màu nâu sẫm, rồi giải thích: “Sản phẩm mây, tre đan sở dĩ bền, không bị mối mọt là do chúng tôi dùng cách mà ông cha truyền lại. Khi gác trên khói bếp sẽ giúp mây, tre bền chắc hơn”.  

Ông Nghiêu cần mẫn mỗi ngày đan lát, tạo ra những vật dụng mây, tre truyền thống tinh xảo

Ở mỗi góc trong phòng khách nhà ông Nghiêu đặt nhiều sản phẩm mây, tre đan. Ông Nghiêu bảo rằng, người dân Hrê bao đời quen dùng đồ đan lát bằng mây, tre. Gia đình tôi luôn giữ nghề và sử dụng sản phẩm đặc trưng của địa phương. Đây cũng là cách giữ gìn văn hóa truyền thống của dân tộc mình. 
 Nói rồi, ông Nghiêu giới thiệu nhiều vật dụng mây, tre đan mà ông đã làm như giỏ đựng cơm, nước uống khi đi rẫy, gùi dùng cõng nông sản, giỏ xách tay đựng sản vật thu hái từ rừng, giỏ đeo bên hông để đựng khi bắt cá...  Bên cạnh đó, còn có nhiều vật dụng quen thuộc gắn bó với cuộc sống hằng ngày của người dân địa phương như nong, nia, sàn, dừng, thúng, mủng…
Biết đan lát từ tuổi niên thiếu, đến nay dù đã 70 tuổi nhưng ông Nghiêu vẫn cần mẫn mỗi ngày đan lát, tạo ra những vật dụng mây, tre truyền thống tinh xảo để dùng trong gia đình và bán cho nhiều người dân trong huyện.

Nhiều gia đình đồng bào Hre ở huyện miền núi Minh Long vẫn rất ưa chuộng các vật dụng đan lát truyền thống

Sản phẩm mây, tre đan tinh xảo, bền bỉ theo thời gian và thân thiện với môi trường. Tuy nhiên, để giữ nghề, sống được bằng nghề và tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm thì còn gặp nhiều khó khăn. Bởi đa số người biết nghề, giỏi nghề là những bậc cao niên, còn thanh niên lại không còn mặn mà học nghề. Bên cạnh đó, hàng sản xuất công nghiệp nhiều tiện lợi, giá rẻ khiến nhiều mặt hàng mây, tre gặp khó trong cuộc cạnh tranh... Ông Đinh Văn Coa, cán bộ Văn hóa xã hội xã Thanh An, huyện Minh Long cho biết, nhiều vật dụng bằng nhựa, kim loại đã hiện diện trong đời sống hiện đại. Thế nhưng nhiều gia đình đồng bào Hre ở huyện miền núi Minh Long vẫn rất ưa chuộng các vật dụng đan lát truyền thống từ mây, tre. Những sản phẩm này không đơn giản chỉ là đồ gia dụng, mà còn mang tính thẩm mỹ và các giá trị về văn hóa, tâm linh của đồng bào Hrê. 
“Hiện nay, mây tre đan là chỉ có những người lớn tuổi biết đan. Thanh niên thì ít quan tâm đến mây tre đan. Mong muốn các cấp Chính quyền quan tâm hỗ trợ kinh phí để cho các nghệ nhân có thể truyền dạy lại cho thế hệ trẻ, để giữ gìn nghề đến mai sau”, ông Coa nói.
Thực hiện Đề án Phát triển tổng thể dịch vụ - du lịch trên địa bàn huyện Minh Long giai đoạn 2020 - 2025, huyện Minh Long sẽ bố trí 2,5 tỉ đồng để xây dựng không gian văn hóa Hrê ở làng Thượng Đố, xã Thanh An và phục hồi một số nhà sàn, ruộng bậc thang, xây dựng làng nghề truyền thống mây, tre đan... Qua đó, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào Hrê, đồng thời phát triển du lịch cộng đồng.

NHƯ ĐỒNG