VHO - Căn phòng chỉ rộng khoảng 100m2 thuộc Viện Pasteur Nha Trang (số 10 Trần Phú, TP Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa) nhưng lại đang chứa đựng khoảng 1.200 quyển sách, hơn 50 vật dụng, dụng cụ nghiên cứu khoa học qua của một bác sĩ, nhà nghiên cứu khoa học lừng danh trong các lĩnh vực như y khoa, thiên văn, địa lý,... Đây chính là Bảo tàng Yersin - “Công dân Việt Nam danh dự”.

Một góc Bảo tàng Yersin. Ảnh: TL

Bảo tàng Yersin được thành lập năm 1997, nằm trong khuôn viên Viện Pasteur Nha Trang có diện tích khoảng 100m² nhưng hiện vật, tư liệu trưng bày khá đa dạng. Tại đây rất nhiều vật dụng cổ xưa, những trang thiết bị phục vụ cho quá trình nghiên cứu khoa học của nhà bác học Yersin: đồng hồ Leroy cổ, sách báo, ăng-ten thu phát tín hiệu morse, máy tính, quả địa cầu, kính thiên văn và các dụng cụ thí nghiệm độc đáo khác.

 Đặc biệt, Bảo tàng còn lưu giữ chiếc kính hiển vi mà bác sĩ Yersin đã tìm ra được vi trùng dịch hạch, chiếc máy ảnh ông dùng trong những chuyến đi thám hiểm cao nguyên Lang Biang (Lâm Đồng) và các vùng phụ cận. Các hiện vật trưng bày khẳng định, Yersin là người đam mê nhiều lĩnh vực khoa học từ thiên văn, địa lý đến y học…Tại đây còn trưng bày mô hình căn nhà bác sĩ Yersin ở Xóm Cồn Nha Trang (nay là nhà khách T378 của Bộ Công an). Chính trong ngôi nhà này, người bác sĩ đáng kính này đã cứu sống biết bao người qua những lần treo tín hiệu báo bão, khám chữa bệnh miễn phí cho dân nghèo. Chính giữa bảo tàng là mô hình căn phòng ngày xưa ông đã sống với chiếc giường, tủ sách, tủ gương đựng quần áo, ghế mây..., một cuộc sống khiêm tốn và giản dị. Những lá thư thấm đẫm ân tình mà ông gửi cho mẹ, chị gái cũng được trưng bày cho thấy những tình cảm của ông với đất và người Nha Trang - Khánh Hòa. Bảo tang còn lưu giữ hàng trăm tấm ảnh có giá trị do chính Yersin chụp lưu lại phong cảnh, văn hóa của tỉnh Khánh Hòa, Lâm Đồng và các tỉnh lân cận thời đó.

Bác sĩ Alexandre Yersin (1863 – 1943) là người Thụy Sĩ gốc Pháp, đến Nha Trang – Việt Nam từ tháng 7.1891 và đã chọn nơi này là quê hương thứ hai gắn bó suốt cuộc đời mình. Ông là người tìm ra cao nguyên Lang Bian – Đà Lạt; đưa cây cao su, canh ki na (là một chi của khoảng 25 loài trong họ Thiến thảo (Rubiaceae), có nguồn gốc ở vùng nhiệt đới Nam Mỹ vào Đông Dương để nghiên cứu và phát triển. Ông cũng giành trọn đời phục vụ cho khoa học và nhân loại với những công trình nghiên cứu tìm ra vi trùng và điều chế huyết thanh chống bệnh dịch hạch, tìm ra độc tố bệnh bạch hầu, xây dựng các trại chăn nuôi thuộc Viện Pauter Đông Dương, thành lập Viện Pauter Nha Trang, Trường Y Đông Dương…

Mộ nhà bác học Alexandre Yersin tại Khánh Hòa được xếp hạng là Di tích quốc gia

Năm 1943, bác sĩ Yersin qua đời và được an táng tại khu vực núi Hòn Bà, xã Suối Cát, huyện Cam Lâm. Năm 1990, Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ VHTTDL) đã xếp hạng Mộ nhà bác học Alexandre Yersin tại Khánh Hòa là Di tích quốc gia.

Yersin là nhà bác học, nhà nhân văn lớn, cuộc đời và sự nghiệp của ông đi vào lịch sử như một huyền thoại, nhưng với người dân Nha Trang từ thời xưa vẫn gọi Yersin là “ông Năm”, rất gần gũi và thiện cảm. Năm 2014, Yersin được Nhà nước truy tặng danh hiệu “Công dân Việt Nam danh dự”.

XUÂN HƯỚNG