Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

19 Tháng Ba 2024

Kỷ niệm 74 năm Ngày thương binh, liệt sĩ (27.7.1947 - 27.7.2021): Nơi lưu giữ ký ức hào hùng tuổi 20

Thứ Hai 26/07/2021 | 09:51 GMT+7

VHO- Cùng với huyền thoại Truông Bồn, Nghệ An còn một địa danh nổi tiếng khác nhưng lại ít người biết đến là hang Hỏa Tiễn với câu chuyện bi tráng của 33 thanh niên xung phong tuổi đời mới mười tám, đôi mươi đã anh dũng hy sinh ngày 28.4.1966 khi đang làm nhiệm vụ thông tuyến đường sắt từ Thanh Hóa vào Vinh...

 Bia tưởng niệm 33 liệt sĩ TNXP đã anh dũng hy sinh tại hang Hỏa Tiễn

 Năm 2011, di tích hang Hỏa Tiễn và Nghĩa trang liệt sĩ đường sắt tại phường Quỳnh Thiện, TX Hoàng Mai đã được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Ngày đau thương

Để kịp thời chi viện cho chiến trường miền Nam, cùng với vận tải đường bộ, đường sông, đường biển, Đảng và Nhà nước ta còn khai thác thế mạnh của vận tải đường sắt trong điều kiện địch đánh phá ngày càng ác liệt trên cung đường từ Thanh Hóa vào Vinh. Lực lượng đóng vai trò then chốt phối hợp với công nhân ngành đường sắt vận chuyển hàng hóa, phá bom nổ chậm, san lấp mặt đường kịp thời nối đường ray thông các tuyến đường là thanh niên xung phong (TNXP). Ga Hoàng Mai nằm bên cạnh mỏ đá phía Bắc Nghệ An là địa danh thường xuyên bị máy bay Mỹ bắn phá dữ dội. Tháng 4 năm 1965, Tổ 4 được thành lập gồm 36 thanh niên nam nữ làm nhiệm vụ vừa khai thác đá, vừa khôi phục, khai thông đường sắt và sửa chữa cầu hỏng ngay sau khi bị bom Mỹ đánh phá. Với địa thế, địa hình đặc biệt với nhiều ngọn núi đá được ngụy trang bởi đại ngàn, hang Hỏa Tiễn đã trở thành nơi trú ẩn của Tổ 4 trong thời gian phục vụ bảo vệ huyết mạch giao thông tại khu vực Hoàng Mai. Ngày 28.4.1966, sau khi phát hiện trong hang là nơi trú ngụ của lực lượng TNXP, máy bay Mỹ đã oanh tạc dữ dội mỏ đá, bắn đạn rốc két (hỏa tiễn) vào hang, khiến 33 TNXP anh dũng hy sinh, và cái tên độc đáo cũng ra đời từ đó.

Để tưởng nhớ đến sự hy sinh, mất mát của lực lượng TNXP thuộc Tổ 4, đơn vị C271, đội 27 TNXP, ngày 14.5.2007, cán bộ công nhân viên ngành đường sắt đã góp công xây dựng công trình tưởng niệm các liệt sĩ ngành đường sắt. Năm 2011, Bộ VHTTDL đã xếp hạng di tích Hang Hỏa tiễn và Nghĩa trang liệt sỹ đường sắt tại phường Quỳnh Thiện, TX Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An là Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia.

Trong chiến tranh đạn bom ác liệt thì sự mất mát, hy sinh là điều không thể tránh khỏi, tuy nhiên, sự kiện ngày 28.4.1966 của 33 liệt sĩ TNXP lại chứa đựng nhiều éo le. Trò chuyện với ông Trần Thanh Yên là cựu công nhân Xí nghiệp mỏ đá Hoàng Mai, chúng tôi mới nhận ra có nhiều điều mà báo chí đã từng viết nhưng chưa đầy đủ và chính xác. Ngoài việc làm của công nhân mỏ đá, ông Yên còn làm thêm nhiệm vụ chăm sóc hương khói cho các liệt sĩ trong hang Hỏa Tiễn và Nghĩa trang đường sắt. Được ông chỉ dẫn, chúng tôi tìm đến nhà ông Đặng Văn Tiến, sinh năm 1956, quê ở phường Quỳnh Thiện, nguyên là cán bộ Tổ chức kiêm Y tế của Xí nghiệp mỏ đá Hoàng Mai nay đã nghỉ hưu. Ông Tiến đã cho chúng tôi xem những bộ hồ sơ liệt sĩ còn nguyên bản gốc và nói rằng, thông tin trên báo nói 33 liệt sĩ hang Hỏa Tiễn đã được mai táng tại Nghĩa trang đường sắt là chưa chính xác.

Trong hồ sơ lưu trữ chỉ có 25 liệt sĩ mai táng tại đây, còn 4 liệt sĩ mất tích chưa tìm thấy thi thể là Trần Đình Thám - Tổ trưởng (Thừa Thiên Huế), Nguyễn Ngọc Trai (Thừa Thiên Huế), Đặng Thị Châu (Diễn Châu - Nghệ An), Đàm Quốc Thẩm (Duy Tiên - Hà Nam). Riêng liệt sĩ Phạm Ngọc Lâm (Thanh Hà - Hải Dương) thì bị đè dưới tảng đá lớn. Đồng đội vẫn nghe được tiếng anh Lâm kêu cứu nhưng không có cách nào tiếp cận được, đành phải để anh nằm lại nguyên trạng ở đó. Hai liệt sĩ Nguyễn Thị Thái và Nguyễn Thị Lụa (Duy Tiên - Hà Nam) được đồng đội kịp thời đưa đến bệnh viện ở Thanh Hóa cứu chữa nhưng không thể qua được, họ được chôn cất trong Nghĩa trang Bệnh viện Thanh Hóa. Ngoài ra, liệt sĩ Trần Thị Loan (Duy Tiên - Hà Nam) bị thương nặng, được đồng đội đưa đi cấp cứu nhưng 5 tháng sau chị cũng qua đời. Gia đình đã đưa chị về quê an táng. Như vậy, trong 33 phần mộ trong Nghĩa trang đường sắt ở Hoàng Mai, có 7 ngôi mộ có tên tuổi trên bia nhưng trong mộ không có hài cốt.

Nhiều góc khuất trong ngày lịch sử năm ấy

Chiến tranh kết thúc, thời gian lặng lẽ trôi, vạn vật biến đổi. Hang Hỏa Tiễn bị cây cối mọc phủ kín, che lấp lối đi, hoang vu và vắng lạnh. Chẳng còn ai đến đó để biết rằng nơi đây đã một thời oanh liệt, đau thương, bom đạn và đất đá đã cướp đi sinh mạng của 33 con người đang phơi phới tuổi xuân. Năm 1998, một số trẻ chăn trâu cùng người dân đến đây tìm khoáng sản và nhặt được rất nhiều xương người. Họ đã đùm xương lại và báo với Xí nghiệp mỏ đá Hoàng Mai. Ông Nguyễn Đình Phùng, Chủ tịch Công đoàn của Xí nghiệp tiếp nhận thông tin và hiện vật rồi tổ chức chôn cất ngay tại trước cửa hang. Đó là ngôi mộ chung của những liệt sĩ xấu số, chưa may mắn được yên nghỉ tại Nghĩa trang đường sắt cùng đồng đội.

Đầu năm 2021, chúng tôi đến thị sát 3 hạng mục của Khu di tích là hang Hỏa Tiễn, Đền thờ các liệt sĩ, Nghĩa trang liệt sĩ ngành giao thông vận tải và may mắn được trò chuyện bác Đặng Ngọc Kim (sinh 1950), là người tình nguyện nhiều năm qua chăm sóc hương khói cho các liệt sĩ đang yên nghỉ tại Nghĩa trang liệt sĩ giao thông vận tải. Tuy nhiên, quan sát kỹ Khu di tích cùng với những điều mà chúng tôi được nghe đã cho thấy một hiện trạng quá khiêm nhường với tầm vóc của một di tích quốc gia: Hoang vu, phế tích, vắng lạnh và không có nổi một Ban quản lý để lo việc hương khói, chăm nom, bảo quản, quét dọn và hướng dẫn khách tham quan, viếng mộ!

Có một điều an ủi là trong những năm trở lại đây, các thế hệ thầy trò Trường THCS Quỳnh Thiện và một số trường phổ thông khác ở địa phương đã có động thái rất ý nghĩa và nhân văn với di tích lịch sử này. Thầy giáo Hồ Tuấn Anh, nguyên Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Thiện, nay là Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương, là giáo viên đầu tiên khơi dậy việc tổ chức các hoạt động chăm sóc di tích lịch sử quốc gia hang Hỏa Tiễn và Nghĩa trang liệt sĩ đường sắt để giáo dục lòng yêu nước cho học sinh trung học từ năm 2014. Để quảng bá cho giá trị của di tích này, Trường THCS Quỳnh Thiện đã lập ra 1 website riêng để đăng tải những thông tin, hình ảnh nhằm lan tỏa giá trị của di tích. Nhà trường cũng thường xuyên đưa học sinh đến đây để học tập ngoại khóa và tổ chức các lễ kết nạp đoàn viên, lập đội tuyên truyền, phân các nhóm trực nhật chăm nom hương khói, quét dọn vệ sinh…

Khi tôi viết bài này thì cũng là lúc nhận được tin vui từ lãnh đạo TX Hoàng Mai. Địa phương đã có dự án đầu tư, nâng cấp cụm di tích lịch sử này với diện tích 5.000m2. Đây thực sự là một hành động đẹp để tưởng nhớ, ghi ơn 33 liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong cuộc chiến tranh giữ nước vĩ đại của dân tộc. 

TRẦN TRUNG HIẾU

Print

Danh mục tin bài

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
192021222324
25262728293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Tòa soạn: 124 Nguyễn Du, Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội

Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302

Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top