VH- Ngày 3.9, tại Viện Bảo tàng Quốc gia Brazil (ở thành phố Rio de Janeiro) đã xảy ra một vụ cháy lớn, khiến gần 20 triệu cổ vật 11.000 năm tuổi bị phá hủy hoàn toàn.

 Các nhân viên cứu hỏa mang những cổ vật còn sót lại trong vụ hỏa hoạn Ảnh: REUTERS

Vụ cháy bắt đầu xảy ra vào khoảng 19h30 ngày 2.9 (theo giờ địa phương) và kéo dài suốt 5 giờ đồng hồ. Hiện chưa có báo cáo chính xác về nguyên nhân gây ra vụ cháy, tuy nhiên một số chuyên gia phỏng đoán, nguyên nhân của vụ hỏa hoạn có thể bắt nguồn từ một loại bóng bay giấy nhỏ có gắn thiết bị đánh lửa thường được thả lên trời trong các dịp lễ hội. Các điều tra viên cũng không loại trừ khả năng vụ cháy xảy ra do chập điện. Cũng theo lực lượng chức năng, đám cháy đã lan nhanh do trong bảo tàng chứa nhiều vật liệu dễ cháy. Cho đến nay, các cơ quan y tế liên quan chưa có báo cáo về thương tích nghiêm trọng nào xảy ra trong vụ hỏa hoạn.

Trên trang Twitter của mình, Tổng thống Brazil Michel Temer đã thể hiện nỗi đau buồn về sự việc: “Sự mất mát đối với những cổ vật trong Bảo tàng Quốc gia thật khó để vượt qua cho toàn thể đất nước Brazil”. Các nhân viên cứu hỏa đã phải làm việc nhiều giờ liền để chiến đấu với ngọn lửa. Người đứng đầu lực lượng cứu hỏa, Roberto Robadey cho biết, hai vòi nước bên ngoài bảo tàng không hề hoạt động được trong lúc xảy ra hỏa hoạn và nhiều nhân viên cứu hỏa đã phải hút nước từ một hồ lân cận để ứng phó với đám cháy ngày một lan nhanh.

Được xây dựng vào năm 1818 bởi vua John Đệ IV của Bồ Đào Nha, Bảo tàng Quốc gia Brazil là một trong những viện bảo tàng lâu đời nhất của đất nước này. Nhiều nghiên cứu trong bảo tàng, từ lâu cũng được coi như nền tảng của các bước ngoặt quan trọng trong lịch sử đất nước. Bảo tàng Quốc gia Brazil là nơi trưng bày 20 triệu cổ vật giá trị thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như nhân chủng học, sinh học, khảo cổ học, dân tộc học, địa chất và động vật học có niên đại tới 11.000 năm. Một trong những hiện vật nổi tiếng nhất của bảo tàng được biết đến chính là “Luzia”, mẫu vật sọ người phụ nữ ở độ tuổi trưởng thành đã được lưu trữ hơn 11.000 năm. Đây là những tàn tích lâu đời nhất từng được phát hiện ở Brazil. Bảo tàng Quốc gia Brazil cũng lưu trữ một bộ sưu tập vô cùng ấn tượng các hiện vật Ai Cập cổ đại bao gồm xác ướp, tượng và các bảo vật chạm khắc đá.

 Vụ hỏa hoạn xảy ra vào 19h30 ngày 2.9 theo giờ địa phương Ảnh: REUTERS

Đây là một trong những bảo tàng đón lượng khách tham quan hằng năm lớn và ổn định nhất tại nước này, sau khi trở thành nơi nghị định độc lập của Brazil được ký kết vào năm 1822. Giovana Xavier, 39 tuổi, một giáo sư tại trường Đại học Sư phạm Liên bang Rio de Janeiro, nhớ lại lần đầu tiên được đặt chân đến “thánh địa của khoa học và lịch sử này” khi cô mới tròn 5 tuổi: “Đối với tôi, đây có lẽ là bảo tàng đầu tiên và duy nhất gây được ấn tượng mạnh mẽ đến thế”.

Trên thực tế, vụ hỏa hoạn xảy ra tại Bảo tàng Quốc gia Brazil là một “bi kịch đã được dự báo trước”. Kể từ năm 2013 đến năm 2017, Bảo tàng Quốc gia đã đứng trong diện bị cắt giảm khoảng 1/3 chi phí hỗ trợ bảo trì trong ngân sách chính thức của Liên bang Rio (xuống còn 643.567 reais). Việc cắt giảm tài chính trong năm nay còn trở nên eo hẹp hơn nữa khi bảo tàng chỉ nhận được 98.115 reais (tương đương với 552 triệu đồng) từ tháng một đến tháng tám.

Phát biểu về vụ việc ngày 3.9, Bộ trưởng Bộ Giáo dục Rossieli Soares cho biết, chính phủ liên bang sẽ chi 15 triệu reais ban đầu (tương đương với khoảng 84 tỷ đồng) để khôi phục cấu trúc và các cổ vật còn sót lại tại bảo tàng. Ông cũng chia sẻ, Brazil sẽ kêu gọi sự giúp đỡ của UNESCO.

Đứng trước nỗi mất mát lớn từ Bảo tàng Quốc gia, nhiều người yêu lịch sử và khoa học tại Brazil tỏ ra vô cùng đau buồn. Bên ngoài đống đổ nát, nhiều người dân Brazil đã tụ tập thành những đám đông lớn chứng kiến những cổ vật được giải cứu khỏi lớp tro bụi. Một số khác tổ chức biểu tình, kêu gọi nhà nước Brazil cũng như chính quyền liên bang Rio giảm bớt chính sách “thắt lưng buộc bụng” và quan tâm nhiều hơn cho việc bảo trì và phát triển những địa điểm, di sản văn hóa.

Bảo tàng Quốc gia Brazil cũng không phải viện bảo tàng đầu tiên tại nước này phải hứng chịu đợt hỏa hoạn nghiêm trọng. Vào năm 2015, một ngọn lửa lớn đã thiêu rụi và phá hủy hoàn toàn Bảo tàng Ngôn ngữ Bồ Đào Nha uy tín tại Sao Paolo. 

 ĐẶNG THỤC LINH