VHO- Sáng 22.11, trong khuôn khổ LHP Việt Nam lần thứ XXIII, tại TP Đà Lạt (Lâm Đồng), Bộ VHTTDL phối hợp với UBND tỉnh Lâm Đồng tổ chức Hội thảo Bảo hộ bản quyền trong phát triển công nghiệp điện ảnh. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đoàn Văn Việt, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Phạm S chủ trì và phát biểu tại Hội thảo.

Thứ trưởng Đoàn Văn Việt phát biểu khai mạc Hội thảo

Môi trường nhiều thách thức
Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Đoàn Văn Việt cho biết, Hội thảo “Bảo hộ bản quyền trong phát triển công nghiệp điện ảnh”  là sự kiện  quan trọng trong khuôn khổ LHP Việt Nam lần thứ XXIII và cũng là một hoạt động chào mừng nhân dịp kỷ niệm Đà Lạt - 130 năm hình thành và phát triển. Việc bảo hộ bản quyền đã và đang từng bước khẳng định vị thế và vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ, thúc đẩy các ngành công nghiệp dựa vào bản quyền phát triển theo hướng hiệu quả, bền vững, góp phần đẩy nhanh công cuộc phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội tại các quốc gia. Theo số liệu khảo sát của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), các ngành công nghiệp dựa vào bản quyền, trong đó có công nghiệp điện ảnh, đã đóng góp tích cực cho sự phát triển kinh tế tại các quốc gia phát triển. Tại Hoa Kỳ là 12% GDP; tại Hàn Quốc là 9,89% GDP... Tại các nước đang phát triển, Trung Quốc là 7,35% GDP; Malaysia là 5,7% GDP; Thái Lan là 4,48% GDP...
Theo Thứ trưởng Đoàn Văn Việt, tại Việt Nam, ngành công nghiệp điện ảnh trong giai đoạn từ năm 2018-2022 đã có xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ, giá trị sản xuất bình quân tăng 8,03%/năm, giá trị gia tăng đóng góp vào nền kinh tế bình quân tăng 7,94%/năm, cùng đó nguồn lực lao động tăng 8,05% và số lượng cơ sở kinh tế hoạt động trong lĩnh vực điện ảnh tăng 8,39%. 

Nhiều nội dung quan trọng được đề cập tại Hội thảo

Doanh thu điện ảnh chiếu rạp trong năm 2018 đạt khoảng 3,4 nghìn tỉ đồng (khoảng 145 triệu USD) và đạt trên 4,1 nghìn tỉ đồng (khoảng 178 triệu USD) vào năm 2019, vượt mức 16% mục tiêu đề ra là đạt 150 triệu USD vào năm 2020 tại Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Tuy nhiên, do dịch bệnh Covid-19, năm 2020 doanh thu toàn ngành điện ảnh có sự sụt giảm đáng kể, đạt 750 tỉ đồng và năm 2021 chỉ đạt 1,156 nghìn tỉ đồng. Đến năm 2022, tổng doanh thu toàn ngành điện ảnh đã phục hồi đáng kể, đạt khoảng 70% so với năm 2019.
“Trong thời đại ngày nay, với sự phát triển không ngừng của khoa học và công nghệ, kỹ thuật số đã đưa đến công cụ sáng tạo mới, tạo ra môi trường lưu giữ cùng với các phương thức phân phối, các hình thức khai thác, sử dụng mới đối với các loại hình được bảo hộ nói chung, các sản phẩm của ngành công nghiệp điện ảnh nói riêng. Môi trường số đã và đang đặt ra nhiều thách thức trong việc tự bảo vệ quyền của các chủ thể và hoạt động của các cơ quan quản lý, thực thi về quyền tác giả, quyền liên quan...”, Thứ trưởng Đoàn Văn Việt nhấn mạnh.

Nhằm khuyến khích sáng tạo, tăng cường hoạt động thu hút đầu tư; nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về bản quyền của các cấp các ngành, cộng đồng doanh nghiệp và nhân dân trong việc thúc đẩy các hoạt động sáng tạo và bảo hộ thành quả sáng tạo; xác định những khó khăn, vướng mắc và đề xuất các giải pháp trong quá trình triển khai thực hiện việc bảo hộ bản quyền; từng bước ngày càng hoàn thiện hành lang pháp lý về quyền tác, quyền liên quan, việc tổ chức Hội thảo “Bảo hộ bản quyền trong phát triển công nghiệp điện ảnh” là cần thiết và có ý nghĩa quan trọng.

Thứ trưởng bày tỏ, đây sẽ là cơ hội để các cơ quan quản lý, thực thi bản quyền tiếp tục lắng nghe mong muốn, nguyện vọng của các nhà sáng tạo tác phẩm điện ảnh, đại diện các cơ quan, ban ngành, các hiệp hội liên quan, trên cơ sở đó tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các cơ chế, chính sách hỗ trợ cũng như hoàn thiện cơ sở pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi làm động lực phát triển các hoạt động bảo hộ bản quyền, đổi mới, sáng tạo, phát triển công nghiệp điện ảnh nói riêng và các ngành công nghiệp dựa vào bản quyền nói chung; cùng đó, đây cũng là nơi để các nhà sáng tạo tác phẩm điện ảnh, đại diện các cơ quan, ban ngành, các hiệp hội liên quan trao đổi, thảo luận các nội dung về bản quyền, phát triển công nghiệp điện ảnh.

Ông Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng phát biểu tại Hội thảo

Ông Phạm S, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết: Hội thảo “Bảo hộ bản quyền trong phát triển công nghiệp điện ảnh” là một chương trình quan trọng để chúng ta cùng thảo luận những vấn đề khó khăn, vướng mắc và đề ra giải pháp để giải quyết việc bảo hộ bản quyền trong phát triển công nghiệp điện ảnh nước nhà.
Thời gian tới, tỉnh Lâm đồng sẽ tiếp tục đồng hành với Bộ VHTTDL  nghiên cứu để đề xuất, hoàn thiện các quy định nhằm đảm bảo nền công nghiệp văn hóa nói chung và công nghiệp điện ảnh phát triển bền vững, hiện đại, hiệu quả, phù hợp với xu hướng hiện nay, qua đó đóng góp tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, địa phương. 
Phó Chủ tịch tỉnh Lâm Đồng cũng tin tưởng, sau LHP Việt Nam lần thứ XXIII, Lâm Đồng sẽ là địa điểm thu hút nhiều hơn nữa các đoàn, nhà làm phim đến thực hiện các tác phẩm điện ảnh, truyền hình, quảng cáo, ca nhạc… phục vụ cho ngành công nghiệp điện ảnh nước nhà; đồng thời, góp phần quảng bá hình ảnh vùng đất, con người Lâm Đồng thông qua các tác phẩm điện ảnh.

Đề xuất có "đường dây nóng"

Gửi thông điệp đến Hội thảo, bà Sylvie Forbin (Phó Tổng Giám đốc Lĩnh vực Bản quyền và Sáng tạo, Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới- WIPO, Thụy Sỹ) cho biết: Để lĩnh vực nghe nhìn (audiovisual) trở thành công nghiệp cần có những nỗ lực nghiêm túc. Thành công của một bộ phim không thể đoán trước được. Tuy nhiên, để làm một bộ phim, luôn cần sự hỗ trợ tài chính từ các nguồn công hoặc tư nhân. Để những khoản đầu tư đó sinh lời, ngoài các phương tiện truyền thống là rạp chiếu phim và chương trình phát sóng, các loại hình mới như nền tảng video theo yêu cầu và phát trực tuyến ngày càng trở nên quan trọng. Những kênh truyền thông mới này tạo cơ hội mới, dễ dàng hơn cho bộ phim được trình chiếu trong nước và quốc tế.

Nhưng để điều này được bền vững và để ngành trở thành một ngành công nghiệp thực sự, việc có khung pháp lý thuận lợi là điều tối quan trọng. Để làm được điều đó, cần xác định chuỗi giá trị và quyền giữa tất cả các bên liên quan đến quá trình sản xuất phim.
Bà Sylvie Forbin cho rằng, Việt Nam đang tham gia tích cực vào các điều ước đa phương về quyền tác giả và quyền liên quan do Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới quản lý. “Chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ các bạn thực thi các điều ước này để mang lại lợi ích thực sự cho đất nước. Theo hướng này, tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng và tính hữu ích, Hiệp ước WIPO Bắc Kinh về Biểu diễn Nghe nhìn (audiovisual), một phần của các hiệp ước Internet của WIPO có thể mang lại cơ chế bảo vệ quyền của người biểu diễn trong các buổi biểu diễn nghe nhìn (audiovisual) của họ và vai trò quan trọng của các điều ước quốc tế đó trong việc thúc đẩy và bảo vệ ngành công nghiệp điện ảnh, đặc biệt là trong môi trường kỹ thuật số.
Chúng tôi mong muốn Việt Nam sớm gia nhập Hiệp ước để các tác giả, người biểu diễn và các bên liên quan khác trong ngành điện ảnh Việt Nam có thể được bảo vệ không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thị trường toàn cầu. Hy vọng rằng sự kiện này sẽ tập trung vào cách quyền tác giả và quyền liên quan mang lại động lực cho người sáng tạo, cơ chế cấp phép sử dụng tài sản trí tuệ và củng cố hệ thống thị trường để xây dựng ngành công nghiệp điện ảnh lớn mạnh, thịnh vượng”, bà Sylvie Forbin cho biết.

Bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) chia sẻ tại Hội thảo

Bà Phạm Thị Kim Oanh, Phó Cục trưởng Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL) chia sẻ, Internet tạo điều kiện cho người dùng có thể truy cập, sử dụng thậm chí kinh doanh trái phép các tác phẩm này mà không trả tiền sử dụng, gây thiệt hại cho chủ sở hữu quyền tác giả. “Với hàng triệu triệu người sử dụng Internet và hàng triệu Website như hiện nay, việc kiểm soát các nội dung đăng tải trên các website để đảm bảo việc bảo hộ quyền tác giả là điều vô cùng khó khăn”, bà Oanh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, tình trạng xâm phạm quyền tác giả tác phẩm điện ảnh đối với phim chiếu rạp, phim truyền hình vẫn xảy ra phổ biến, đặc biệt là vi phạm trong môi trường Internet, như phim chiếu rạp bị khán giả livestream phát trực tiếp trên mạng, gây thiệt hại nặng nề cho nhà sản xuất hoặc pim chiếu rạp, chiếu trên truyền hình bị khán giả ghi lại và phát tán trên mạng. Cùng với sự phát triển công nghệ, các hành vi xâm phạm cũng ngày càng tinh vi hơn.

Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú

Nhiều giải pháp được nhà quản lý, các nghệ sĩ, đề xuất để bảo hộ bản quyền tác phẩm điện ảnh trong môi trường số hiện nay. Theo Phó Cục trưởng Phạm Thị Kim Oanh, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan nói chung, quyền tác giả tác phẩm điện ảnh nói riêng. Các chủ sở hữu quyền tác giả nanag cao nhận thức, ý thức bảo vệ quyền, đẩy mạnh áp dụng các biện pháp công nghệ và thông tin quản lý quyền để bảo vệ các quyền của mình; chủ động yêu cầu xử lý xâm phạm khi có hành vi xâm phạm quyền của mình.

Chủ tịch Hội Điện ảnh Việt Nam Đỗ Lệnh Hùng Tú thu hút sự chú ý tại hội thảo khi ông đề cập đến những vấn đề nổi cộm về bảo vệ bản quyền tác phẩm điện ảnh hiện nay. Đơn cử như việc sử dụng hình ảnh của các bộ phim tài liệu đã có trên không gian mạng đưa vào tác phẩm nhưng chỉ có một dòng ngắn ghi phim có sử dụng tài liệu đồng nghiệp mà không hề trực tiếp xin phép tác giả. “Thực trạng vi phạm bản quyền hiện rất nhức nhối. Đáng ra, trước khi đưa vào phim các tư liệu có sẵn, các nhà làm phim phải xin phép, chú thích rõ ràng những tư liệu được lấy từ đồng nghiệp nào, phim nào. Đó mới là sự tôn trọng cần thiết với vấn đề tác quyền trong điện ảnh”, ông Đỗ Lệnh Hùng Tú nêu.

Các đại biểu tham dự Hội thảo

Nhà sản xuất Lương Đình Dũng đề nghị cần có “đường dây nóng” để hỗ trợ cho các nhà làm phim trong quá trình sáng tạo của mình. “Các bộ phim bị xâm phạm bản quyền, phát tán trên môi trường mạng cũng chưa được xử phạt nặng, nghiêm minh, các tổ chức, cá nhân, trang mạng vẫn tiếp tục đưa các tác phẩm chưa được phép lên mạng hay trang cá nhân, đây cũng là một vấn đề cần được chú trọng giải quyết hơn nữa để tạo ra môi trường phát triển điện ảnh lớn mạnh...”, đạo diễn Lương Đình Dũng nhấn mạnh. Đạo diễn 578: Phát đạn của kẻ điên cũng cho biết, hiện trên môi trường mạng có hai bộ phim của anh “gõ ra là có, các video, hình ảnh xâm phạm bản quyền xuất hiện vô tội vạ”.

PHƯƠNG ANH; ảnh: TRẦN HUẤN