VHO- Với mong muốn giữ gìn nghề những sắc màu thổ cẩm, chị Tướng Thị Lý cùng nhiều chị em phụ nữ dân tộc Dao ở xã Hùng Đức, huyện Hàm Yên (Tuyên Quang) đã ngày ngày cần mẫn, miệt mài sáng tạo, làm nên nhiều sản phẩm như váy, áo, yếm… phục vụ cho người dân trên địa bàn và các huyện, thị xã lân cận.

 Chị Tướng Thị Lý luôn trau chuốt, tâm huyết với từng đường kim, nét thêu để mỗi sản phẩm thổ cẩm hoàn thiện đều đảm bảo chất lượng nhất khi đến tay người tiêu dùng

Đến nay, nghề dệt thổ cẩm không chỉ góp phần bảo tồn văn hóa truyền thống của đồng bào Dao, mà còn tạo thêm nguồn thu nhập cho gia đình chị và nhiều chị em trong xã.

Truyền lửa đam mê

Thổ cẩm là một phần không thể thiếu trong đời sống hằng ngày của bà con dân tộc Dao. Đây không chỉ là một trong những nét đẹp văn hóa truyền thống, mà qua đó còn cho thấy sự khéo léo, tinh tế và đầy kiên trì của người phụ nữ Dao. Bởi để làm ra một sản phẩm thổ cẩm hoàn chỉnh, có thể mất một tuần, một tháng, thậm chí có những trang phục thổ cẩm phải mất cả năm trời.

Sinh ra trong một gia đình đã ba đời gắn bó với nghề thổ cẩm, ngay từ khi còn nhỏ, chị Tướng Thị Lý đã được mẹ truyền dạy làm nghề. Nhờ thế, những chi tiết, ý nghĩa từng hoa văn, biểu tượng, từng công đoạn đã trở nên quen thuộc, gắn bó với cả tuổi thơ chị. Tuy nhiên, cùng sự phát triển của xã hội, chị Lý dần nhận thấy nghề thổ cẩm của dân tộc đang dần bị mai một, vì hiện rất ít người theo nghề, đặc biệt là thế hệ trẻ. “Mình hiểu rằng đây không đơn thuần chỉ là một nghề, mà nó là văn hóa, là bản sắc dân tộc được trao truyền, thế hệ trẻ cần phải có ý thức gìn giữ, bảo tồn. Do đó, mình quyết tâm bám trụ với nghề”, chị Lý chia sẻ.

Không chỉ cần mẫn làm nên sản phẩm, chị Lý còn vận động, tập hợp hàng chục phụ nữ dân tộc Dao cùng duy trì, phát triển nghề thổ cẩm truyền thống. Mỗi người một phần việc, người đảm nhận thêu hoa văn trên áo, trên yếm, người nhuộm vải… Chị Lý nhận phần thiết kế, may đo, hoàn thiện và bao tiêu sản phẩm, tạo nên một dây chuyền sản xuất trang phục thổ cẩm chuyên nghiệp cho cả nam và nữ ngay tại thôn. Các chị em cũng thường xuyên trao đổi kinh nghiệm, hỗ trợ giúp nhau, cùng đa dạng, nâng cao chất lượng và thị trường tiêu thụ sản phẩm.

Cứ thế hơn 10 năm qua, từng đường kim, mũi chỉ, nét hoa văn, họa tiết trên thổ cẩm người Dao được chị Lý, cùng hội chị em trong thôn hằng ngày gìn giữ, những sắc màu thổ cẩm dần được hồi sinh. Cũng nhờ đó, chị Lý có thêm thu nhập 4 - 7 triệu đồng/tháng. Các chị em trong nhóm cũng tận dụng những thời gian nông nhàn, thêm công việc, thêm khoản thu cho gia đình.

Phát triển trong nhịp sống hiện đại

Cũng chính từ tình yêu với nghề, tự hào bản sắc văn hóa, chị Lý vẫn luôn trăn trở tìm hướng đi mới để giữ nghề, gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc trong sự phát triển chung của xã hội. Chị Lý bảo, điểm nhấn trên bộ trang phục thổ cẩm người Dao chính là họa tiết hoa văn. Trước đây, các bà, các mẹ thường không quá chú trọng thêu thùa, do đó các chi tiết thêu thường rất nhỏ và đơn giản. “Giờ thì khác trước rồi, ai cũng có nhu cầu làm đẹp, mình phải bắt theo xu hướng đó, sáng tạo đa dạng, làm mới các chi tiết hoa văn, sao cho vừa phù hợp, vừa đáp ứng thị hiếu. Có vậy thì sản phẩm mới được đón nhận”, chị Lý cho biết.

Do vậy, ngoài việc tự thiết kế, khi gặp một họa tiết đẹp, chị Lý cũng thường chụp lại, gửi cho các chị em trong nhóm tham khảo. Trong quá trình thêu, chị sẽ trực tiếp góp ý, chỉnh sửa, vừa để phù hợp, vừa để đẹp mắt. Nhờ thế, các sản phẩm mà chị Lý và hội chị em làm ra như có sức sống, từ các chi tiết cây cỏ, động vật, chim muông, đến mô phỏng các hoạt động của con người, làm nên sự sống động cho từng chi tiết trên trang phục. “Nhìn vậy thôi, chứ công đoạn thêu hoa văn cũng kỳ công và mất nhiều thời gian lắm. Nhất là những trang phục mặc đám cưới hay trang phục sử dụng khi biểu diễn, họa tiết hoa văn đa dạng, cầu kỳ, mà chỉ những người có tình yêu thật sự với thổ cẩm, kiên trì mới có thể làm được”, chị Lý bộc bạch.

Cũng chính nhờ sự chau chuốt trong công việc, cùng sự thay đổi, thích ứng với nhu cầu người tiêu dùng, những bộ trang phục thổ cẩm mà chị cùng các chị em trong thôn làm ra được đông đảo người dân đón nhận. Đó chính là động lực để chị tiếp tục sáng tạo và gắn bó với nghề. “Hơn thế nhiều năm trở lại đây, dân tộc mình đã khôi phục việc mặc trang phục truyền thống trong các dịp quan trọng như cưới hỏi, hiếu hỷ… Đặc biệt, các em học sinh cũng mặc trang phục dân tộc khi đến trường. Mình vui lắm, bởi đây là tín hiệu tốt cho thấy nghề truyền thống đang dần hồi phục, nét đẹp bản sắc văn hóa của dân tộc mình đang được giữ gìn, phát huy”, chị Lý vui vẻ.

Đặc biệt, trước sự phát triển mạnh mẽ của mạng Internet, chị Lý cùng các chị em không chỉ duy trì kênh bán hàng trực tiếp tại một số chợ lân cận, mà còn quảng bá, giới thiệu các sản phẩm thổ cẩm trên các nền tảng mạng xã hội. Với chị, đây là cách làm hiệu quả, vừa giúp giảm thời gian tiêu thụ sản phẩm, vừa giúp sản phẩm được quảng bá rộng rãi. Từ đó góp vào hành trình đưa những sắc màu thổ cẩm rực rỡ sắc màu đi đến nhiều nơi, mang theo nét đẹp văn hóa bao đời của người dân tộc Dao nơi đây.

Cũng nhờ vậy, những sắc màu thổ cẩm ngày càng được đông đảo người dân cũng như khách hàng gần xa đón nhận. Đó là minh chứng rõ nét, thể hiện sức hút của sản phẩm truyền thống, là kết quả của những cần mẫn, sáng tạo, thích ứng. Qua đó không chỉ tạo động lực gìn giữ, bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc Dao trong sự giao thoa văn hóa mạnh mẽ hiện nay, mà còn góp phần cải thiện, nâng cao đời sống kinh tế cho người dân. 

 TRƯƠNG VUI