VHO - Hiện nay, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống (HNCHT) tại các huyện miền núi của tỉnh Bình Định tuy có giảm nhưng vẫn còn âm ỉ. Nhận diện được những ảnh hưởng của tình trạng này, các cấp, ngành và địa phương trong tỉnh Bình Định đã vào cuộc quyết liệt, triển khai nhiều giải pháp đồng bộ. Trong đó, tuyên truyền nâng cao nhận thức, hiểu biết cho thanh thiến niên được coi là giải pháp trọng tâm, thực hiện thường xuyên.

 Tại Bình Định, thời gian qua nhờ sự vào cuộc quyết liệt của các sở, ngành, địa phương, tình trạng tảo hôn và HNCHT được kéo giảm rõ rệt. Theo báo cáo của UBND các huyện cụ thể: Huyện Vĩnh Thạnh có 12 trường hợp so với năm 2022 là 17 trường hợp, giảm 5 trường hợp; huyện Vân Canh 16 trường hợp so với năm 2022 là 19 trường hợp, giảm 3 trường hợp; huyện Hoài Ân có 3 trường hợp so với năm 2022 là 1 trường hợp, tăng 2 trường hợp; huyện An Lão, Tây Sơn và Phù Cát không xảy ra tảo hôn. Năm 2023, trên địa bàn tỉnh không xảy ra tình trạng HNCHT.

Chia sẻ về kinh nghiệm giảm tảo hôn và HNCHT trong trường học, thầy Từ Kim Lân, Hiệu trưởng Trường PTDTNT THCS và THPT Vĩnh Thạnh cho hay: Trước năm 2016, nhà trường luôn có tỷ lệ học sinh bỏ học và kết hôn sớm rất cao. Sau khi xây dựng mô hình điểm về ngăn ngừa tảo hôn và HNCHT cấp trường, Ban Chỉ đạo mô hình đã tiến hành thành lập Tổ tư vấn, truyền thông trong trường; tuyên truyền ngoại khóa, phổ biến chuyên đề giảm thiểu tình trạng tảo hôn và HNCHT, để học sinh hiểu được những nguy cơ và hệ lụy của việc tảo hôn. Bên cạnh đó, lồng ghép nội dung về tảo hôn, thông qua các hoạt động ngoại khóa vào sáng thứ hai hằng tuần, với hình thức sân khấu hóa.

Ban Dân tộc tỉnh Bình Định tổ chức tuyên truyền về giảm thiểu tảo hôn và HNCHT tại các làng đồng bào DTTS

Theo đánh giá của Ban Dân tộc Bình Định, có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tảo hôn và HNCHT. Chẳng hạn như, việc kết hôn trong đồng bào DTTS vẫn dựa chủ yếu vào phong tục, tập quán cũ, phụ thuộc vào sự đồng ý của cha, mẹ và những người đứng đầu trong dòng họ; tâm lý của đồng bào DTTS muốn con cái trong gia đình yên bề gia thất sớm, có người nối dõi và có thêm lao động để giảm bớt khó khăn trong cuộc sống khi bố mẹ về già; nhận thức và ý thức chấp hành Luật Hôn nhân và Gia đình của một bộ phận nhân dân còn hạn chế. 

Bên cạnh đó, nguyên nhân chính là do các em được ăn, ở, học chung trường nội trú, bán trú; sự quản lý, giám sát của nhà trường cũng như gia đình không chặt, các em tự do sử dụng điện thoại, kết nối với nhau qua mạng xã hội, dễ nảy sinh tình cảm khác giới.

Vì vậy, muốn thay đổi nhận thức của đồng bào là cả một quá trình “mưa dầm thấm lâu”. Nhà nước cũng cần xây dựng chế tài đủ mạnh để răn đe các trường hợp vi phạm, nêu gương cho cộng đồng. Bởi trên thực tế, vì nhiều lý do, chính quyền sở tại vẫn còn phớt lờ hoặc dễ dãi với người vi phạm, thậm chí có trường hợp “bao che” vì có họ hàng, bà con... tạo ra tâm lý “nhờn luật” trong một bộ phận người dân.

Ban Dân tộc Bình Định cũng đã ban hành Quyết định số 23/QĐ-BDT ngày 22.02.2024 về việc ban hành Kế hoạch thực hiện Tiểu dự án 2 thuộc Dự án 9: Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và HNCHT trong vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Bình Định năm 2024. Cùng với đó, Ban này còn ban hành kế hoạch, kinh phí và đẩy mạnh triển khai dự án; phối hợp với các sở, ngành, địa phương xây dựng Kế hoạch chi tiết tổ chức các hội thi tìm hiểu về pháp luật, về hôn nhân, về tảo hôn và HNCHT dưới hình thức “Rung Chuông Vàng” tại các trường học…

Ngoài ra, Ban cũng thường xuyên tổ chức Hội nghị tập huấn bồi dưỡng kỹ năng truyền thông, vận động tư vấn cho đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền pháp luật về tảo hôn và HNCHT trong vùng đồng bào DTTS tại các xã thuộc huyện An Lão, Vân Canh, Vĩnh Thạnh…

Để công tác phòng chống tảo hôn và HNCHT đạt được kết quả tốt hơn nữa trong thời gian tới, ông Đinh Văn Lung, Trưởng ban Ban Dân tộc tỉnh Bình Định chia sẻ: Tình trạng tảo hôn và HNCHT tuy giảm đáng kể, nhưng chưa bền vững. Hiện nay, chúng tôi đã chủ động xây dựng Kế hoạch thực hiện Tiểu dự án 2 thuộc Dự án 9: Giảm thiểu tình trạng TH&HNCHT trong vùng đồng bào DTTS và miền núi tỉnh Bình Định. Đồng thời, tiếp tục truyền thông về tác hại của tảo hôn và HNCHT trong vùng đồng bào DTTS, nhất là vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

Tại Trường PTDTNT THPT Bình Định đẩy mạnh công tác giảm thiểu tảo hôn và HNCHT

Các Trường PTDT nội trú, bán trú cần phát huy vai trò của giáo viên chủ nhiệm, các tổ chức Đoàn, Đội, bộ phận quản lý nội trú phải nâng cao trách nhiệm trong việc phát hiện những học sinh có biểu hiện về tảo hôn để kịp thời nắm bắt diễn biến tâm tư, tình cảm từ đó tìm ra biện pháp phù hợp để uốn nắn, giáo dục giúp đỡ các em có nhận thức đúng đắn về hôn nhân gia đình. Ngoài ra, tổ chức nhiều chương trình ngoại khoá, các diễn đàn,… tạo sân chơi lành mạnh cho các em.

Theo ông Đinh Văn Lung, các địa phương khi phát hiện tình trạng tảo hôn và HNCHT phải nhanh chóng phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các Hội đoàn thể kịp thời giải thích, vận động, lập biên bản đình chỉ không cho tổ chức kết hôn, sống chung với nhau như vợ chồng. Đồng thời, đồng thời, xử phạt hành chính các trường hợp không chấp hành theo quy định pháp luật, hương ước, quy ước khu dân cư và có biện pháp xử lý các địa phương còn để xảy ra tình trạng tảo hôn và HNCHT...