VHO - Thời tiết thuận lợi, rất lý tưởng để người dân và du khách đi lễ đền Và (Sơn Tây, Hà Nội) trong dịp đầu Xuân mới. Từng dòng người đổ về di tích từ đêm Giao thừa đến những ngày 1, 2 Tết Giáp Thìn để cầu bình an, hạnh phúc cho bản thân và gia đình.

Theo ghi nhận, đã có hàng ngàn du khách đổ về di tích quốc gia Đền Và trong dịp đầu Xuân. Từ sớm ngày mùng 1 Tết Giáp Thìn, người dân và du khách đã tấp nập hành hương về ngôi đền thiêng. Thời tiết thuận lợi, rất lý tưởng để mọi người đi lễ đầu năm, cầu bình an, hạnh phúc. Càng về trưa, lượng du khách đổ về đền Và càng đông hơn. Lượng khách về di tích chiêm bái, cầu an trong ngày mùng 2 cũng ngày càng đông.

Đền Và hay còn gọi là Đông Cung tọa lạc tại thôn Vân Gia (phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây)  là một trong tứ cung của xứ Đoài thờ Tản Viên Sơn Thánh - vị thần đứng đầu trong tứ bất tử của tín ngưỡng dân gian Việt. Đền Và được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia vào năm 1964 và là một địa điểm linh thiêng, danh thắng thu hút nhiều du khách mỗi khi đến thăm vùng đất Sơn Tây- xứ Đoài.

 Lễ hội Đền Và được tổ chức xuân thu nhị kỳ và định kỳ ba năm một lần vào các năm Tí, Ngọ, Mão, Dậu, chính quyền địa phương và dân làng lại tổ chức hội lớn với sự tham gia của 8 làng cùng thờ Đức Thánh Tản gồm: Vân Gia, Cầu Trì, Nghĩa Phủ, Mai Trai, Ái Mỗ - thuộc phường Trung Hưng, các làng Phù Sa - phường Viên Sơn, Phú Nhi - phường Phú Thịnh và làng Duy Bình thuộc xã Vĩnh Ninh, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc.

Tâm điểm của lễ hội là lễ rước long ngai bài vị Tam vị Đức Thánh Tản qua sông Hồng, sang đền Ngự Dội là nơi theo truyền thuyết Thánh Tản Viên đã tắm để tế lễ diễn lại sự tích này rồi quay trở lại đền Và. Lễ hội Đền Và là lễ hội lớn nhất của xứ Đoài. Vì vậy, dân gian tương truyền câu ca: “Dù ai đi lễ trăm miền, không bằng cầu lễ tháng Giêng Đền Và...”.  

Chính hội vào ngày Rằm tháng Giêng nhưng từ ngày 13 nhân dân trong vùng đã lên đền làm lễ “tước thảo” - lễ cắt cỏ, dọn dẹp vệ sinh. Ngày 14 tháng Giêng làm lễ “phong triều” (mặc áo, đội mũ) cho Đức Thánh ở trong hậu cung, sau đó dựng cờ hội và mở cửa nghi môn chính thức khai hội. Vào giờ Sửu ngày Rằm, các cụ sẽ làm lễ phụng nghinh rước long ngai bài vị Tam vị Đức Thánh Tản ra ngoài kiệu chính.

Trong thời gian diễn ra lễ hội, mỗi ngày đều có một buổi tế xin thần linh thấu hiểu ước vọng của con người. Đặc biệt, nước cúng tế trong lễ hội Đền Và chỉ lấy ở sông Hồng - con sông lớn có ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống của cư dân Đồng bằng Bắc Bộ nói chung, vùng đất xứ Đoài nói riêng.

Lễ “mộc dục” tại Đền Ngự Dội diễn lại sự tích liên quan tới Tản Viên Sơn Thánh, là biểu hiện của nghi lễ cầu mưa của cư dân nông nghiệp. Di tích Đền Và và lễ hội Đền Và có mối quan hệ mật thiết, đó là sự kết nối giữa di sản văn hóa vật thể và di sản văn hóa phi vật thể. Với những giá trị văn hóa lịch sử quý giá, ngày 19.1.2016, lễ hội Đền Và đã được công nhận là Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia.

Những năm qua, để lễ hội Đền Và diễn ra an toàn, đúng quy định, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của quần chúng nhân dân, công tác lãnh đạo, chỉ đạo quản lý và tổ chức lễ hội được chú trọng, tăng cường. Trong đó, tập trung đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động nhân dân nghiêm túc thực hiện nếp sống văn minh khi tổ chức và tham gia các hoạt động lễ hội; bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của lễ hội Đền Và.

Công tác thanh tra, kiểm tra văn hóa được các ngành chức năng đẩy mạnh. Các hiện tượng mê tín dị đoan như đốt đồ mã, xóc thẻ, bói toán, cờ bạc, chèo kéo ép khách được khắc phục, hạn chế.

Quy hoạch không gian lễ hội được quan tâm, khu vực ăn uống, kinh doanh sản phẩm văn hóa, các điểm trông giữ xe… cơ bản được bố trí hợp lý. Cùng với việc tăng cường cơ sở vật chất, quảng bá, giới thiệu di tích, công tác an ninh trật tự, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm, phòng chống cháy nổ được BTC lễ hội đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách hành hương, trẩy hội.

BẢO NGÂN