VHO- Những năm qua, tỉnh Sóc Trăng đã thực hiện tốt các chương trình, chính sách liên quan đến công tác bảo tồn và phát huy các giá trị, bản sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Khmer. Đặc biệt, việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, giai đoạn I từ năm 2021 - 2025 đã hỗ trợ nguồn lực quan trọng và tiếp thêm động lực cho công tác “Bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào gắn với phát triển du lịch”.

 Các học trò của Nghệ nhân ưu tú Lâm Thị Hương tham gia diễn xuất phục vụ công chúng

 Phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể

Hiện nay, Sóc Trăng có 8 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó 5 di sản là của đồng bào Khmer đó là: Lễ hội đua ghe Ngo, nghệ thuật trình diễn sân khấu Dù Kê, nghệ thuật trình diễn dân gian múa Rom vong, nghệ thuật trình diễn nhạc Ngũ âm, nghệ thuật sân khấu Rô Băm. Trong đó, nổi tiếng nhất là lễ hội Ok Om Bok - Đua ghe ngo được tổ chức vào tháng 10 âm lịch hằng năm khi kết thúc vụ mùa. Đây là dịp để người Khmer bày tỏ lòng biết ơn với vị thần Mặt Trăng vì đã giúp bảo vệ mùa màng, điều hòa thời tiết, đem lại cây trái tốt tươi, no ấm cho người dân.

Lễ hội Ok Om Bok - Đua ghe Ngo ở Sóc Trăng đã được Tổ chức Guinness Việt Nam công nhận là lễ hội có số lượng ghe và vận động viên tham gia đông nhất Việt Nam, là niềm tự hào của người dân tỉnh Sóc Trăng nói chung, của đồng bào dân tộc Khmer nói riêng. Lễ hội cũng được Bộ VHTTDL công nhận là di sản văn hóa phi vật thể để vừa bảo tồn, phát huy các lễ hội truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, vừa tạo điều kiện cho đồng bào tham gia và hưởng thụ các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Anh Thạch Hà, thành viên đội ghe Ngo chùa Buôl Pres Phek (chùa Bốn Mặt) xã Phú Tân, huyện Châu Thành chia sẻ: “Mỗi khi sắp đến lễ hội Ok Om Bok - Đua ghe ngo là anh em trong đội đều luyện tập rất chăm chỉ. Không chỉ vậy, bà con trong xóm cũng luôn ủng hộ hết mình vì ai cũng hiểu rằng đội đua ghe Ngo là hình ảnh của phum sóc mình. Vì thế, người góp công, người góp của để tu sửa, trang trí cho ghe đua lộng lẫy nhất có thể. Và nó đã trở thành một nét sinh hoạt văn hóa của đồng bào Khmer trong phum sóc từ rất lâu”.

Trong niềm vui và tự hào của đồng bào Khmer Sóc Trăng, nghệ thuật trình diễn dân gian nhạc ngũ âm, nghệ thuật múa Rom vong của người Khmer là loại hình văn hóa - nghệ thuật được hình thành và gắn liền với lao động sản xuất của người Khmer từ xa xưa. Những loại hình nghệ thuật này không thể thiếu ở các buổi sinh hoạt văn hóa, lễ hội tại các vùng có đông đồng bào Khmer sinh sống để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tinh thần của người Khmer. Ngày nay, các tiết mục trình diễn nhạc ngũ âm, hay múa Rom vong… luôn tạo sự lôi cuốn, thu hút đông đảo người dân và du khách đến thưởng thức, tham gia sinh hoạt trong các ngày lễ hội. Đây không chỉ là một loại hình nghệ thuật làm thỏa mãn nhu cầu vui chơi, giải trí, thưởng thức văn nghệ của đồng bào Khmer mà còn là “chất keo” góp phần kết nối cộng đồng các dân tộc trên địa bàn tỉnh.

Em Sơn Hồng My, ở xã Tuân Tức, huyện Thạnh Trị vui vẻ: “Em rất thích môn nghệ thuật múa dân tộc Khmer. Hồi nhỏ em đã có niềm đam mê vì thấy các anh chị trong xóm múa hát vào các dịp lễ hội rất vui. Đến khi lớn lên, bất cứ đi đám hay dự lễ hội tại chùa Khmer, em đều tham gia giao lưu văn nghệ múa hát Rom vong để góp phần tạo không khí vui tươi hơn”.

 Lễ hội đua ghe Ngo của đồng bào Khmer được tỉnh Sóc Trăng tổ chức ngày càng quy mô

Ba đời giữ nghệ thuật Rô Băm

Ở Sóc Trăng, có nhiều nghệ nhân dành cả đời cho nghệ thuật truyền thống như nghệ nhân ưu tú Lâm Thị Hương, Trưởng đoàn nghệ thuật sân khấu Rô Băm Bưng Chông (xã Tài Văn, huyện Trần Đề), dù nghèo nhưng cả ba đời quyết giữ đoàn Rô Băm của mình, hay những nghệ sỹ “nông dân” của đoàn Dù Kê Chông Prek (huyện Trần Đề), Dù kê Ron Ron (xã Phú Tân, huyện Châu Thành) ban ngày đi cấy, đi cày nhưng ban đêm vẫn đều đặn diễn phục vụ bà con ở các phum sóc; nghệ nhân ưu tú Danh Sol (xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên) truyền nhân cả đời dạy nhạc ngũ âm ở Sóc Trăng...

Thời gian qua, Sóc Trăng đã duy trì thực hiện tốt công tác bảo tồn và khai thác một số lễ hội lớn như Lễ hội Chrôi Rum Chếk (cúng phước biển Vĩnh Châu), lễ Thắk Côn (cúng dừa), Lễ hội Nghinh Ông, Lễ hội Lôi Protip (thả đèn nước), Lễ hội cúng Trăng… đặc biệt là Lễ hội Ok Om Bok - Đua ghe ngo và đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa, các công trình cơ sở hạ tầng phục vụ việc tổ chức các lễ hội như khán đài, bờ kè đường đua ghe ngo; khu du lịch văn hóa lễ hội truyền thống cồn Mỹ Phước (huyện Kế Sách); khu tổ chức Lễ hội cúng phước biển Vĩnh Châu…

Trao đổi với chúng tôi ông Lý Rotha, Trưởng ban Dân tộc tỉnh Sóc Trăng cho biết, tỉnh đang tập trung thực hiện dự án 6 về “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số giai đoạn 2021 - 2030. Đây là cách để các giá trị văn hóa của người Khmer góp phần xây dựng nền văn hóa chung của Việt Nam - một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, thống nhất trong đa dạng của tất cả các dân tộc anh em. “Bên cạnh đó, việc bảo tồn và phát huy các lễ hội truyền thống, dân gian cũng được tỉnh quan tâm chỉ đạo và tổ chức với nhiều nội dung, hoạt động phong phú, hấp dẫn, độc đáo, mang đậm bản sắc dân tộc, ngày càng thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham dự”, ông Lý Rotha nói.

Cùng với phát triển kinh tế - xã hội, tỉnh Sóc Trăng luôn xác định bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa là yếu tố không thể thiếu trong đời sống của đồng bào Khmer. Với lịch sử lâu đời, người Khmer ở Sóc Trăng đã kết tinh nhiều nét đẹp văn hóa đặc sắc, từ các loại hình nghệ thuật, tới văn hóa tín ngưỡng, văn hóa lễ hội…

 PHƯƠNG NGHI